Amri Wandel
Esperantigita laŭ anglalingva artikolo prezentita en universitata konferenco en Moskvo

RESUMO
La artikolo revizias la nombron de Esperanto-parolantoj tutmonde, surbaze de diversaj metodoj, kiel interretaj kursaj statistikoj, la sociaj retoj kaj pli tradiciaj kalkuloj. Ĉiuj tiuj metodoj atingas nombron de kelkaj milionoj. Aparte, ni revizias la metodon proponitan de Wandel (2015), kiu uzas la nombron de Esperanto-parolantaj Facebook-uzantoj kaj la prezentadon de Esperanto en la lingvistika retejo Ethnologue.
ENKONDUKO
Lastatempaj taksoj pri la nombro da parolantoj de Esperanto, la internacia lingvo kreita en 1887 de D-ro L. L. Zamenhof, atingas kelkajn milionojn. Ĉi tiuj taksoj rilatas al la drasta kresko de la komunumo de Esperanto-uzantoj en la interreto, precipe en sociaj retoj kaj en interretaj lingvokursoj. Tra la jaroj, taksoj pri la nombro de Esperanto-parolantoj multe variis, de modesta 100 000 ĝis 16 milionoj. Ĉi tiuj taksoj estis bazitaj sur membrecaj statistikoj kaj sur datumoj pri vendoj de Esperanto-lernolibroj [1]. La sola maniero precize determini la nombron de Esperanto-parolantoj estus tutmonda censo, kiu neniam okaazis. La plej ampleksa enketo estis farita de Sidney S. Culbert [2]. Li faris intervjuojn en dekoj da landoj ĉirkaŭ la mondo kaj testis la lingvan konon. Surbaze de tiu ĉi enketo, li taksis ke havas ĉirkaŭ du milionojn da parolantoj tutmonde.

En la lastaj jaroj la Esperanto-komunuma retejo rapide kreskis. La interreto ankaŭ provizis nin per pli precizaj iloj por taksi la grandecon de la Esperanto-komunumo. Dum prelegoj pri Esperanto [5-6] ni listigas plurajn parametrojn por taksi la forton de Esperanto en la interreto: la nombro da sukcesoj pri "Esperanto" en serĉiloj kiel Google, la apero de Esperanto en sociaj retoj kaj lernaj platformoj, kaj la kreskado de la Esperanta Vikipedio. La nombro da trafoj de la vorto "Esperanto" en Google ofte surprizas nepreparitajn aŭskultantojn. La nombro da sukcesoj en 2012-2015 variis inter 50 kaj 80 milionoj, kaj en 2019 ĝi superas 110 milionojn.

ESPERANTO PAROLANTOJ EN FACEBOOK
En ĉi tiu laboro ni ĝisdatigas la taksojn de la nombro de Esperanto-parolantoj en interreto, proponita de A. Wandel. La metodo uzas la nombron de Esperanto-parolantaj uzantoj de la socia reto Facebook. Ĉi tie ni sekvas la evoluon de ĉi tiuj nombroj en la lastatempaj jaroj kaj komparas la figurojn al tiuj de registritaj uzantoj de ret-bazitaj Esperanto-kursoj kaj al la interretaj taksoj pri la nombro de parolantoj de aliaj lingvoj, kiuj, male al Esperanto, havas establitan censon.

En 2013 Wandel [7] publikigis en revuo Esperanto metodon por taksi la nombron de esperantistoj en la mondo, surbaze de datumoj donitaj de la socia reto Facebook. En 2015 ĝi estis publikigita en la angla, en la lingva revuo INDECS [8] kaj ĝisdatigita en 2018 [9]. La metodo uzis la nombron de Facebook-uzantoj, kiuj indikis, ke ili scipovas Esperanton, kiun donis Facebook [1][10]. Ĉi tiu nombro povas esti plilarĝigita por taksi la tutmondan nombron de Esperanto- parolantoj, konsiderante la frakcion de la monda loĝantaro, kiu uzas Facebook. En 2013 la nombro de Esperanto-parolantaj Facebook-uzantoj estis 140.000. kaj estis ĉirkaŭ unu miliardo da uzantoj de Facebook [11], t.e. ĉirkaŭ 15% de la monda loĝantaro. Simpla takso donus proksimume milionon [2]da Esperanto-parolantoj en la interreto. La procentajho de la monda enloghantaro uzanta la interreton estis proksimume 40% antaŭ la fino de 2013 [12], tial inkluzivante la mondan loĝantaron sen interreto la nombro de Esperanto-parolantoj estas ĉirkaŭ duoble pli ol en la interreta mondo, tio estas ch. du milionoj. En 2015 la nombro de uzantoj de Facebook kiuj indikis ke ili scipovas Esperanton kreskis al 300.000 kaj la nombro de uzantoj de Facebook estis ĉirkaŭ 2 miliardoj (~ 25% de la monda loĝantaro), kio donis similan nombron (2 milionoj) de Esperanto-parolantoj en la mondo.

Ĉi tiu baza takso povas esti rafinita konsiderante pliajn faktorojn, ekzemple la lingvo-nivelon: la nombro da homoj pretendantaj scipovi Esperanton estas probable pli alta ol la nombro de tiuj, kiuj efektive bone parolas ĝin[3]. Plie, ne ĉiuj homoj kiuj indikas ke ili parolas Esperanton, vere parolas Esperanton, kvankam ili probable havas iom da scio pri Esperanto[4]. Aliflanke multaj Facebook-uzantoj, kiuj parolas Esperanton, ne indikas tion en siaj Facebook-kontoj; do la vera nombro de Esperanto-parolantoj en Facebook povas esti pli granda ol la oficiala. Trie, la procentajho de Esperanto-parolantoj inter la loĝantaro kiu ne uzas interreton, supozeble estas malpli alta ol inter la retuzantoj, ĉar tiaj homoj havus malpli da rimedoj por lerni kaj uzi Esperanton, per retaj kursoj kaj Esperanto-retejoj.

Kiel ekzemplo, ni supozu, ke nur duono de la mem-asertoj pri kompetenteco en Esperanto en Facebook estas fidindaj, sed aliflanke nur triono de la esperantistoj, kiuj uzas Facebook, konscias pri la eblo indiki en sia profilo de Facebook, ke ili scias Esperanton kaj efektive faris tion. Kun ĉi tiuj supozoj, la nombro de Esperanto-parolantoj inter la retuzantoj estas proksimume 2 milionoj [5]kaj en la tutmonda enloghantaro ĝi probable estas signife pli granda.

Unu maniero taksi la kredindecon de la nombro de uzantoj de Facebook kiuj pretendas paroli Esperanton estas testi similajn datumojn por aliaj lingvoj; alivorte, provi ĉi tiun metodon por ekscii kiom da homoj parolas lingvojn kiuj havas censojn. Se la Facebook-metodo por tiuj lingvoj pli malpli kongruas kun la censoj, oni povus kredi ankau la rezulton pri Esperanto. Ekzemple, por la franca la nombro de Facebook estas 42 milionoj el laŭtaksa nombro de 190 milionoj da parolantoj tutmonde, por la germana ĝi estas 23 milionoj el proksimume 200 milionoj. Kiel reprezentanto de malgrandaj lingvoj oni povas konsideri la hebrean; ĉi tie la nombro de Facebook estas 1,3 milionoj, ĉirkaŭ 15% de la nombro de taksitaj parolantoj en la mondo (9 milionoj). El ĉi tiuj datumoj ŝajnas, ke la nombro de parolantoj de iu ajn lingvo lau la Facebook-metodo estas ĉirkaŭ 10-20% de la efektiva tutmonda nombro de parolantoj. Se tiu procentajho aplikas ankau al Esperanto, la nombro de 300 000 Esperanto-parolantoj en Facebook konformas al 2-3 milionoj da Esperanto-parolantoj tutmonde.

ESTIMADO DE RETEJOJ ESPERANTO
La chi-supra nombro efektive similas al la statistiko pri uzantoj de popularaj interretaj Esperanto-kursoj. Lernu.net [13], populara interreta lernada platformo por Esperanto, en 2013 raportis 150.000 registritajn uzantojn [14] kaj inter 150 000 kaj 200 000 monataj vizitantoj. Ĉi tiuj nombroj kongruas kun la numeroj de Facebook, kaj povas simile esti uzataj por taksi la tutmondan nombron. Eĉ pli granda nombro de Esperanto-lernantoj estis atingita kiam la lingvo-lerna platformo Duolingo enkondukis Esperantan kurson. La angla versio de la Esperanto-kurso pri Duolingo unue estis lanĉita en 2014, kaj en 2018 atingis milionojn da lernantoj [15].

ESPERANTO SUR ETHNOLOGUE
La retejo Ethnologue [16], eldonita de SIL International (origine la Somera Instituto pri Lingvistiko), estas populara retejo, kiu publikigas statistikon kaj aliajn informojn pri vivantaj lingvoj de la mondo, kun pli ol 7000 lingvoj. La Ethnologue-lingva informpaĝo pri Esperanto [17] nuntempe asertas, ke Esperanto havas 1000 denaskajn parolantojn kaj ĉirkaŭ 2 milionojn da parolantoj (uzantoj) kiel dua lingvo. Ĉi tiu takso citas la artikolon de Wandel de 2015 [8]. Sur la EGIDS-skalo de lingva pritaksado uzata en Ethnologue, Esperanto nun havas nivelon 3, ("trafiko kaj eduka lingvo") de 1-10 skalo.

La EGIDS (Disvolvita Gradigita Intergeneracia Interrompa Skalo) estas evoluo de la GIDS-skalo enkondukita en 1991 de J.A. Fishman [18] priskribita en artikolo de Lewis kaj Simons en 201 [19]. Antaŭe, estis malsamaj niveloj [20]: nivelo 6a (vigla / uzata, 3/2013 ghis ĉirkaŭ 2/2015), nivelo 5 (disvolvado / kohera skriba lingvo, 5/2015 ĝis 1/2016), nivelo 9 (preskau mortinta lingvo, 3/2016 ĝis proksimume 12/2016) kaj ekde marto 2017 la nuna nivelo 3. La oftaj ŝanĝoj estas rimarkindaj; ili eble reflektas la variajn takson pri Esjperanto-parolantoj inter la lingvistoj.

En la periodo 2005-2012, la priskribo de Esperanto spertis grandajn ŝanĝojn. De aŭgusto 2005 ĝis decembro 2008, la "loĝantaro" (evidente: la nombro de denaskaj parolantoj) ricevis de 200 ĝis 2000, dum 2 milionoj da parolantoj kiel dua lingvo. Dum la jaroj 2009 - 2012 ne estis haveblaj taksoj.

Esperanto estas parolata kiel patrolingvo [21] probable de kelkaj miloj da homoj tra la mondo. Por bibliografio pri denaskaj parolantoj de Esperanto vidu [22].

REFERENCOJ
[1] Urban, M .: iom da homoj parolas Esperanton?

[2] Kiom da homoj parolas Esperanton?"

[3] La Nombro da Esperanto-parolantoj"

[4] Wandel, A .: Google, Esperanto kaj Aŭtomata Tradukado. prezentajho, 97a Universala Kongreso de Esperanto, Hanojo, 2012

[5] Wandel, A .: Esperanto en la Ombro de la Angla. prezentajho, 95a Monda Kongreso de Esperanto, Havano, 2010

[6] Wandel, A. .: Esperanto kiel internacia lingvo en la ombro de la angla. En Kiselman, C., redaktoro: la 33a konferenco de Esperanto Studies, pp.109-115, 2011,

[7] Wandel, A. .: Esperanto-Informoj en la Interreta epoko. Esperanto-Revuo, oktobro, p.201, 2013,

[8] Wandel, A., Kiom da homoj parolas Esperanton? aŭ: Esperanto en la interreto ", INDECS, 13 (2), 2015, pp318-321

[9] Wandel, A., La demografia stato de Esperanto aŭ Kiom da Esperanto-parolantoj troviĝas en la mondo? Esperantologia Konferenco, 103-a UK Lisbono 2018

[10] –: About Esperanto. ,

[11] Titlow, J.P.: Facebook hits 1 trillion pageviews. http://web.archive.org/web/20110911044951/https://www.readwriteweb.com/archives/facebook_ hits_1_trillion_pageviews.php , accessed November 17, 2011,

[12] Internet World Stats.,

[13] Edukado@Interreto: Lernu! http://en.lernu.net,

[14] Libera folio: Cent mil uzantoj de Lernu.net., angle:

[15] The number of people learning Doulingo reached one million

[16] https://www.ethnologue.com/

[17] https://www.ethnologue.com/language/epo

[18] Fishman, J.A., 1991, Reversing Language Shift, Clevedon, UK, Multilingual Matters Ltd.)

[19] M. Paul Lewis and Gary F. Simons “Assessing endangerment: Expanding Fishman's GIDS” Revue Roumaine de Linguistique 55 (2) April 2010

[20] Louis F. v. Wunsch-Rolshoven. Esperanto - eine weltweite "Verkehrs- und Bildungssprache". March 2019 http://www.esperantoland.org/de/plu.php?msgid=1236

[21] https://en.wikipedia.org/wiki/Native_Esperanto_speakers

[22] https://eo.wikipedia.org/wiki/Denaskaj_Esperanto-parolantoj#Literaturo_pri_denaskuloj_(...

[23] Web archive of the Facebook page “About Esperanto”, 31.12.2015

[1] Ekde 2016, Facebook ne publikigas la nombron de uzantoj, kiuj parolas lingvon, escepte de kelkaj gravaj lingvoj. La historiaj numeroj de Esperanto-parolantoj en Facebook videblas en arkivaj datumoj, ekz. en decembro 2015 la nombro estis 340,000 [23].

[2] 140,000 / 0,15 ~ 1,000,000

[3] Simile, pli fruaj taksoj de esperantistoj estis bazitaj sur membreco en Esperanto-organizoj ne konsideris la fakton, ke multaj membroj de tiaj organizoj eble ne parolos Esperanton, kvankam, pro diversaj kialoj, ili aliĝis al tiuj organizoj.

[4] Facebook mem aperigis averton pri ĉi tiuj datumoj: "Ĉi tiuj datumoj aŭtomate produktiĝas laŭ la asertoj de Facebook uzantoj ...”

[5] La kalkulo estas: 300 000 / (25%) x 0,5 x 3 ~ 2,000,000

el http://verkoj.com/verkistoj/amri-wandel/kiom-da-homoj-parolas-esperanton/