Pri utao (Japana versoformo) 日本和歌介绍与征稿

作者 aŭtoro: Solis , 发表于 afiŝita je Wednesday, May 03, 2023, 11:35 (358天前)
编辑: Solis, 时间: Wednesday, May 03, 2023, 12:02

Informo el sinjoro Toshiomi Okuwaki el Japanio
日本世界语者奥脇俊臣的信息。
投稿请发至 oficejo@epa.jp
截稿日期：2023年5月14日

Kiel priversi utaon
por ĉantado en Esperanto?

　La memora evento de la 100-jara jubileo de EPA okazos
septembre en 2023. Kadre de tio, Utafesto per Esperanto okazos.

Ni esperas, ke multaj kontribuos Esperantajn utaojn por ĝi.
Ĉifoje mi klarigas kiel priversi utaon por ĉantado en Esperanto.

Bonvole sekvu jenajn 3 regulojn por farado.

① La formo konsistas el 5 linioj kun 31 silaboj. Devas esti 5
silaboj en la 1-a linio, 7 silaboj en la 2-a, 5 silaboj en la 3-a, 7
silaboj en la 4-a, kaj 7 silaboj en la 5-a. Do, sume 31 silaboj.

② Utao komenciĝas de forta pulso kaj finiĝas per la forta post
regula ripetado de pulsoj forta kaj malforta. Kaj la akcento de la
vorto nepre devas veni al forta pulso (La silabo krom akcento de
la vorto povas esti ambaŭ, ĉu forta pulso aŭ la malforta).

③ Oni povas elipsi o-finaĵon de substantivo kaj literon "a" de
artikolo, kiam oni bezonas tion en la versfarado. Kiam oni
elipsas la finaĵon "o" disde ia substantivo, oni anstataŭas per
apostorofo: mont’, nokt’, temp’ k.a. Tiel same ĉe artikolo oni
anstataŭas per apostrofo: de l’ maro.
　
　Mi klarigas plu pri la reguloj, uzante la jenan ekzemplon de
utao.

 Ha, senĉese nub’
 leviĝas ĉe Izumo
 kiel la palac’
 ja multoblebarila,
 tiun dikbarilon mi - .
kontrolita de MAEDA Ŝigeki
verkita de OKUŬAKI Toŝiomi

　　Temas pri la regulo ①. Unue, bonvole konfirmu la
nombrojn de linioj kaj silaboj.
《la 1-a linio》 Ha,/sen/ĉe/se/nub’ 5 silaboj
《la 2-a》 le/vi/ĝas/ĉe/I/zu/mo 7 silaboj
《la 3-a》 ki/el/la/pa/lac’ 5 silaboj
《la 4-a》 ja/mul/to/ble/ba/ri/la, 7 silaboj
《la 5-a》 ti/un/dik/ba/ri/lon/mi - . 7 silaboj
 sume：31 silaboj
　　Tiel devas esti 31 silaboj en 5 linioj.
　　La utao konsistas el 5 linioj. Bonvole atentu tion, ke ĉiu
linio havu grupetiĝon de signifo. Ekzemple, se la frazo estas
trans linioj kiel jene, ne bone.
 《la 3-a》....kiel
 《la 4-a》la palac'...
　　Temas pri la regulo②. Utao konsistas el 31 silaboj. Al ĉiu
silabo pulso forta aŭ malforta estas disponita kiel jene.
　《la 1-a linio》 ● ○ ● ○ ●　　　 ● …forta
　《la 2-a》　 ○ ● ○ ● ○ ● ○ ○ …malforta
　《la 3-a》　 ● ○ ● ○ ●
　《la 4-a》　 ○ ● ○ ● ○ ● ○
　《la 5-a》　 ● ○ ● ○ ● ○ ●
　　Por plifaciligi la komprenon al nejapanaj esperantistoj,
kiuj estas poetoj de Esperanto aŭ kiuj scipovas versi poemon, ni
sugestas, ke la unua kaj la tria kaj la kvina linio estu trokeo vira
kaj la dua kaj la kvara estu jambo ina.
La 1-a, 3-a, kaj 5-a linio：trokeo vira
La 2-a, kaj 4-a linio：jambo ina
　
　La vorto (pli ol 2-silaba vorto) de Esperanto havas
akcenton en la 2-a silabo de fino. Ekzemple la vorto "senĉese"
havas akcenton al "e" post "ĉ". Kaj ĉi tiu "e" devas esti ĉe la
fortpulsa. Tiel, silabo kun akcento en la vorto devas esti ĉe
la fortpulsa. Aliflanke, 1-silaba vorto kaj silabo krom silabo
kun akcento en la vorto rajtas esti ambaŭ ĉe la forta kaj ĉe la
malforta. Ni konfirmu tion jene.
　　　　　

　　　 ● ○
《la 1-a linio》 Ha, sen ĉe se nub’
　　　　
《la 2-a》　 le vi ĝas ĉe I zu mo
　　　　
《la 3-a》　 ki el la pa lac’
　　　　　 　　　○
《la 4-a》　 ja mul to ble ba ri la,
　　　　　
《la 5-a》　 ti un dik ba ri lon mi - .
　
　En ĉi tiu utao la vorto Izumo estas propra nomo, kiu temas
pri antikva regiono en Japanio; tial ne gravas akcento.
　
　La silabo kun akcento en ĉiu vorto estas ĉe la fortpulsa. La
vorto palac’ devenas de la vorto palaco k aj f i n a "o"
estis anstataŭigita per apostrofo, sed la pozicio de akcento en la
vorto ("a" antaŭ "c") ne ŝanĝiĝas.
・
● ○ ●
● ○ ● ○ ● ○
● ○ ● ○ ●
● ○ ● ○ ● ○
○
● ○ ● ○ ● ○ ●
・
・ ・
・
・ ・
● …forta
○ …malforta
・　 …akcento de vorto

　　Kiam oni apostrofas je artikolo rilate al la regulo③, oni
devas atenti. Laŭeble oni devas plenumi tion, en la kazo, kiam ĝi
ne kaŭzas konfuzon. Neniom okazas konfuzo, se oni apostorofas
post prepozicio kun vokala finaĵo, ekzemple, "de l’ ", "ĉe l’ ", "pri
l’ " ktp. Sed la elipso ofte invitas la konfuzon antaŭ la vorto, kiu
komenciĝas per vokalo. Ekzemple, "l’ avo" (prononceblas: lavo),
"l’ ano" (lano), "l’ amo" (lamo: besto) ktp. Krom tio tute ne efikas
la elipso inter konsonantoj: "sur l’ ĉevalo", "en l’ domo", ĉar la
konsonanto “l” sola tre malfacile aŭdiĝas, cetere tre malfacile
prononceblas.