世界语详解语法 词表词

世界语详解语法

第11章  词表词

在世界语中有45个被称为词表词的小品词，因为人们可以依据相似的形式和相似的意思将它们排列成表。

可以说，每一个词表词都由首部和尾部组成，但是不要将词表词视为合成词。词表词的组成部分构成单独的闭合系统，通常情况下不要将其与世界语的普通词素相混。

11.1 首部

KI-        疑问词，关系词，感叹词

TI-         指示词

I-           不定词

ĈI-        全包词

NENI-   否定词

11.2 尾部

-U          个体

-O          事物

-A          性质，种类

-ES        物主（意义宾语，意义主语）

-E          地点

-AM      时间，次数（状况，条件）

-AL       原因

-EL       方式，程度

-OM      数量（强调的程度）

有些词表词的尾部类似于普通词尾，但是意义却不同：

• 普通的名词O词尾（§3）和词表词的O部分意义几乎相同，但是O尾词表词通常不跟词尾J（§6）。
• 普通的词尾U是动词词尾，表示意愿式／命令式（§20.1.2），而词表词的U部分表示个体——完全是两回事。
• 普通的形容词词尾A是一般的修饰性词尾（§4）。它常常表示性质和特征，但是也可以表示归属、关系、个性等。词表词的A部分只表示性质和种类。
• 普通的副词词尾E（§5）可以表示方式、时间、地点、度量、状况及其他意义。词表词的E部分始终只表示地点。

11.3  KI首词表词

KI首词表词主要用作疑问词（§16）和关系词（§23.3），但是也用作感叹词：

• Kio estas tio?  那是什么？◇疑问词kio。
• Kiu kuraĝas rajdi sur leono?  谁敢骑狮子？◇疑问词kiu。
• Kiel vi fartas?  你（身体）好吗？◇疑问词kiel。
• Fremdulo, diru, kiu kaj el kie vi estas.  陌生人，请说一下你是谁、从哪里来。◇疑问词kiu和kie。
• La fera bastono, kiu kuŝis en la forno, estas nun brule varmega.  炉中的铁棒现在烧得滚烫。◇关系词kiu。
• Kiam mi venis al li, li dormis.  我去他那里时，他在睡觉。◇关系词kiam。
• Li estas tiu, kies monon vi prenis.  他就是你拿了他钱的那位。◇关系词kies。
• Kia granda brulo!  多大的火灾啊！◇感叹词kia。
• Fi, kiel abomene!  呸，多么恶心啊！◇感叹词kiel。
• Kion mi vidas!  我看到了什么！◇感叹词（及疑问词）kio。

11.3.1 小品词ajn

副词性小品词ajn强调地表示不确定性或无关紧要。Ajn主要是与表关系的KI首词连用，但是也与I首词和ĈI首词、有时也与NENI首词连用。Ajn总是位于有关词表词之后：

• Mi kondukos vin al ŝi, kie ajn ŝi estos trovebla!  不管她在什么地方，我都可以领你去她那里。◇她在何处无关紧要。
• Kiu ajn ŝi estos, mi deziras al ŝi feliĉon!  且不管她是谁，我都祝愿她快活！◇她是谁无关紧要。
• Mi donis solenan promeson, ke mi silentos, ĝis mi revenos, kiam ajn tio ĉi fariĝos.  我郑重答应过，这事无论何时发生，我都将保持沉默直到我回来为止。
• Ĉiam ajn vi estas bonvena ĉe mi.  任何时候都欢迎你来我这里。◇你想来时就来。
• Kial ŝi forlasis tiun lokon, en kiu ŝi havis ian ajn eblon, por ion ajn laborenspezi?  她为什么离开那个地方？她在那里是有任何可能取得任何劳动收入的。◇没有那个地方就完全没有可能性。
• Nenion ajn mi diros.  我将什么也不说。◇绝对不说。

由于受到民族语的影响，柴门霍夫有时在ajn前面使用KI首关系词，而使用ĈI首词或I首词也许更符合逻辑。如果不是引导从句，ĈI首词或I首词更可取：Mi konsentas akcepti kian ajn pagon. 更好：… ĉian ajn pagon或… ian ajn pagon. 我同意接受任何酬报。

11.4  TI首词表词

TI首词表词是指示词。大多数情况下，它们表示先前说过的或稍后要说的某事物。它们也可以指向直接看到的或听到的某事物：

• Mi volas, ke tio, kion mi diris, estu vera.  我希望我所说的是真的。◇Tio表示先前说过的事情。
• Tio estas mia hejmo.  那就是我的家。◇Tio表示看到的某物（可能伴有手指指向）。
• Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia mallarĝa pordo.  他这么胖，穿不过我们的窄门。◇Tiel指向后续的ke从句。
• Kio estas, kio vin tiel afliktas?  使你如此苦恼的是什么？◇Tiel指向看到的或听到的事情。
• Ŝi estis en tiu momento tre bela.  她在那一刻非常漂亮。◇Tiu指向先前提到的时刻。
• Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel ŝtono.  这块发臭的面包硬得像石头。◇Tiu指向在场的事物（发臭的面包）。

11.4.1 小品词ĉi

可以给TI首词表词添加小品词ĉi，表示接近说话人。Ĉi可位于词表词之前或之后。Ĉi不可以采用词尾。简单的TI首词表词永远表示不完全接近说话人的某事物。“TI首词表词＋ĉi”表示接近说话人的某事物：

• tie  在那里 → tie ĉi, ĉi tie  在这里（离我近）
• tiu domo  那座房子（离我远） → tiu ĉi domo, ĉi tiu domo  这座房子（离我近）
• tio  那，那个事物（离我远） → tio ĉi, ĉi tio  这，这个事物
• tiel  以那种方式，那样 → tiel ĉi, ĉi tiel  以（我所表示的）这种方式，这样

Ĉi tiam或tiam ĉi实际上不使用，而使用nun。

Ĉi是单独的词，不要使用分隔符。不要写成：*ĉi-tiu*, *tiu-ĉi*, *ĉi-tie*, *tie-ĉi*, *ĉio-ĉi*等，而要写成：ĉi tiu, tiu ĉi, ĉi tie, tie ĉi, ĉio ĉi等。

但是，人们常常从含有小品词ĉi的句成分构成形容词或副词。这时，整个短语变成了一个词（§26.6）。通常情况下，TI首词表词消失了。为使意思清楚，这时人们习惯上在ĉi之后加分隔符：ĉi tie → ĉi-tiea 这里的，en tiu ĉi nokto → ĉi-nokte 在今天夜里，sur ĉi tiu flanko → ĉi-flanke 在这边，la somero de tiu ĉi jaro → la ĉi-jara somero 今年夏天。

11.5  I首词表词

I首词表词指代未特指的或未知的事物：

• Ŝi ricevis ion por manĝi kaj por trinki.  她收到了吃和喝的东西。◇没有说她收到了什么东西。
• Venis iuj personoj, kiujn mi ne konas.  来了几个我不认识的人。◇不知道那几个人是谁。
• Ili iam revenos.  他们会在某个时候回来。◇时间点未知。
• Hodiaŭ estas ies tago de naskiĝo.  今天是某个人的生日。◇没有说那是谁的生日。

11.6  ĈI首词表词

ĈI首词表词具有全包的、总括的意义：

• Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj.  他用自己双手的十指做完了一切。◇Ĉio表示他所做事情的全部。
• Ĉiu homo amas sin mem.  每个人都爱自己。◇不存在这一点对其无效的人。
• Tiuj ĉi du amikoj promenas ĉiam duope.  这两个朋友总是一起散步。◇Ĉiam表示不存在他们不一起走的情况。
• Ĉie regis ĝojo.  到处都是喜气洋洋。◇不存在无喜之处。

有时，人们在ĈI首词表词之前或之后使用小品词ĉi：ĉio  一切 → ĉio ĉi, ĉi ĉio  所有这一切。

11.7  NENI首词表词

NENI首词表词具有否定意义：

• La tempon venontan neniu ankoraŭ konas.  尚无人知道未来的时间。◇Neniu表示不存在知道未来时间的人。
• Mi neniel povas kompreni, kion vi parolas.  我怎么也听不懂你说的话。◇Neniel表示不存在我能够听懂你的方式。
• Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo.  我出行时，从不随身带许多行李。◇Neniam表示我一次也不带许多行李去旅行。

NENI首词表词足以否定全句（§15）。

11.8  U尾词表词

kiu         询问多个已知的人、物或事情之一的身份情况。

tiu          表示多个已知的人、物或事情中确定的一个。

iu           表示未知的或不定的个别人、物或事情。

ĉiu         单独地、无例外地表示一组人、物或事情中的个体。

neniu     否定一组人、物或事情中的个体。

U尾词表词表示个性和身份。在所有的词表词当中它们是最基本的。

U尾词表词可以采用N词尾和J词尾。带J词尾时，它们表示多个个体。

U尾词表词是限定词（§7）。因此不可以将la与它们连用。

U尾词表词通常是名词的修饰语（限定词），但是该名词常常省略。如果在上下文的别处未作表示，那么人们就认为说的是persono(jn)这个词：

• Kiu libro estas via? → Kiu estas via?  哪一本（书）是你的？
• Tiu seĝo ŝajnas bona. → Tiu ŝajnas bona.  那一把（椅子）看上去好。
• Ĉiu homo devas pensi mem. → Ĉiu devas pensi mem.  每一个人都必须自我思考。
• Kiu persono venis? → Kiu venis?  谁来了？
• Ĉu estas iu [persono] en la kuirejo? — Jes, Paŭlo estas tie.  厨房里有人吗？——有，保罗在那里。
• Jen kelkaj bonaj libroj. Kiun [libron] vi volas legi? — Mi volas tiun [libron].  这里有几本好书。你要读哪一本？——我要读那一本。
• Ĉu vi havas krajonon? — Neniun [krajonon] mi havas.  你有铅笔吗？——我一支也没有。

Ĉiu(j)依据意思永远是复数的，但是，ĉiu和ĉiuj之间有着区别。

• 如果单独考虑到个体，就使用ĉiu。
• 如果整体考虑到群体，就使用ĉiuj。

有时，这一区别并不重要，但是，有时差异又很大：

• Por ĉiu tago mi ricevas kvin eŭrojn. = Por ĉiu aparta tago…  我每天都挣到5欧元。
• Ĉiu amas ordinare personon, kiu estas simila al li. = Ĉiu aparta homo amas…  每个人一般都爱着与自己相像的人。
• Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn kvin atakantojn. = … mi venkis la tutan grupon.  他们五个一组向我扑过来，但是我战胜了每一组的五个进攻者。◇J在这里是必要的，因为提到的是数目五。但是，或者可以说：… mi venkis ĉiun el la kvin atakantoj. 但是，这时并非谈论对全组的进攻，而是说五个差不多是单独的进攻。
• Post la kurado ĉiuj estis terure lacaj.  跑步以后所有人都很累。◇说的是跑步人的全组。也有可能说：… ĉiu estis terure laca.
• El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. = El la tuta grupo de miaj infanoj…  在我所有的孩子中，欧内斯特是最小的。
• Nun mi legas, vi legas kaj li legas; ni ĉiuj legas.  现在我在读，你在读，他也在读；我们大家都在读。◇Ni是复数词，因此ĉiuj务必要有J。

独立的neniu习惯上不带J词尾出现：

• La tempon venontan neniu ankoraŭ konas. 未来的时光尚无人知晓。◇Neniu = neniu persono.
• Mi konas neniun en tiu ĉi urbo.  在这座城市里我谁也不认识。

与后续名词连用时，neniu通常也不带J：

• Ŝi ne vidis eĉ la ĉielon, ĉar ĝi estis kovrita de nuboj kaj neniustelo en ĝi brilis.  她甚至连天空也看不见，因为天空满是云彩，没有一颗星星闪耀。

然而，如果想以某种方式表示与“不止一个”概念形成对比，可以使用neniuj；但是，通常只有跟名词时才如此：

• Ĉe la fenestro restis plu neniujfloroj.  窗台上现在没有花了。◇之前那里有许多花。

11.9  O尾词表词

kio         什么，哪个事物，哪种事物；那个事物

tio          那，那个事物

io           某个事物，某种事物

ĉio         一切，每个事物，每种事物

nenio     没有一个事物，没有一种事物

O尾词表词表示不可用名词准确命名的事物。在这里，“事物”这个普通词用于说明，但是意义甚至更加普通。O尾词表词也用来指代用整句表达的抽象事物。

O尾词表词可以采用N词尾，但是通常不采用J词尾，因为它们表达普通的整体。

O尾词表词的直接修饰语永远位于词表词后面：io bona, kion novan, ĉio grava等。

O尾词表词是独立的句成分。它们不可以修饰名词。它们对应于“U尾词＋afero”：

• Kio estas tio? = Kiu afero estas tiuafero?  那是什么？
• Tio estas speco de meblo. = Tiu afero estas speco de meblo.  那是一种家具。
• Ĉio restis kiel antaŭe. = Ĉiu afero restis kiel antaŭe.  一切如故。
• Kion bonan vi trovis tie? = Kiujn bonajn aferojn vi trovis tie?  你在那里发现了什么好东西？
• Nenion interesan mi trovis. = Neniuninteresan aferon mi trovis.  什么有趣的东西我也没有发现。

有时，人们会犹豫在tio和ĝi（§9.6.2）之间。通常情况下，tio用来表示不可以或不愿意用准确的名词来命名的不确定事物。Tio务必要用来指代整句表达的事物。Ĝi用来表示确定的事物，该事物之前已用名词表达，并且可以用带la或其他限定词的相同名词来重复：

• Ŝi rakontis belan fabelon. Tioestis tre amuza.  她讲了一个美丽的童话故事。这很有趣。◇有趣的是她讲了一个童话故事。Tio指代前面的整个句子。
• Ŝi rakontis belan fabelon. Ĝi estis tre amuza.  她讲了一个美丽的童话故事。它很有趣。◇有趣的是该童话故事。Ĝi指代句成分la (bela) fabelo。

11.10  A尾词表词

kia         何种的，具有何种性质的

tia          那种的，具有那种性质的

ia           某种的，具有某种性质的

ĉia         每种的，具有各种性质的

nenia     一种也没有的，没有任何性质的

A尾词表词用作形容词。它们依据形容词的相同规则采用J词尾和N词尾。但是，A尾词表词始终表示性质和种类，而真正的形容词（带有真正的A词尾）可以有更多的各种意思。

A尾词表词是限定词（§7）。因此，不可以用la（§7.1）与其连用。

• Kia li estas? Ĉu li estas maljuna aŭ juna?  他长什么样？他年纪大还是年轻？
• Kian aĝon vi havas?  你多大了？
• Kia estas via nomo? 或者：Kiu [el ĉiuj nomoj] estas via nomo? 或更常见：Kio estas via nomo?  你叫什么名字？◇柴门霍夫也用：Kiel estas via nomo? 然而最常见的说法是：Kiel vi nomiĝas?
• Be! li staris senhelpe, tian respondon li ne atendis.  糟糕！他呆呆地站在那儿，他没有料到会碰到这种回答。
• Estis tia ventego, ke la tegoloj deflugis de la tegmentoj.  风吹得厉害，连屋顶上的瓦都吹走了。
• Restu ĉiam tia, kia vi estas!  我希望你永远是这样！◇Tia指向后续的kia从句。如果tia后面不跟（带谓语的）整句而是单独的句成分，这时就不用kia，而用表比较的kiel（§14）：Li estas tia kiel mi. 他就跟我一样。
• Mi ne volis trinki la vinon, ĉar ĝi enhavis en si ian suspektan malklaraĵon.  我不想喝这种酒，因为它含有某种可疑的不明物质。
• Maldiligenteco estas la radiko de ĉia malbono.  懒惰是万恶之本。
• Nenia konstruo povas esti sen bruo.  〈谚语〉没有建造便没有噪音。

A尾词表词表示性质或种类，而U尾词表词则表示身份。在kia/kiu和tia/tiu上，区别通常是清楚的。在ia/iu, ĉia/ĉiu和nenia/neniu上，有时只有微小的差别：

• Kia homo li estas?  他是什么样的人？◇想知道此人的特点。
• Kiu homo li estas?  他是谁？◇想知道例如此人的名字以了解其身份。
• Tia opinio estas tute erara.  那种见解是完全错误的。◇有关那种的所有见解都是错误的。
• Tiu opinio estas tute erara.  那个见解是完全错误的。◇讨论中的那个见解是错误的。其他类似的见解可能是正确的。
• Ni devas enloĝiĝi en ia hotelo. = … en hotelo de iu el la diversaj specoj de hoteloj.  我们必须住进一家饭店。
• Ni devas enloĝiĝi en iu hotelo. = … en iu el la diversaj individuaj hoteloj, kiuj troviĝas ĉi tie.  我们必须住进某家饭店。◇通常省略句中的iu。

11.11  ES尾词表词

kies        谁的；那（些）人的，那（些）物的

ties         那人的，那些人的

ies          某人的

ĉies        所有人的

nenies    无人的

作为名词修饰语的ES尾词表词给该名词添加限定意义。因而ES尾词表词跟物主代词一样是限定词（§7），不可以用la（§7.1）与其连用。如果用de短语代替ES尾词表词，通常必须加la。

与物主代词一样，ES尾词表词位于名词之前，而同义的de短语必须位于其后：ties libro = la libro de tiu (persono) 那人的书。

ES尾词表词不可以采用J词尾或N词尾。

• Kies filino vi estas?  〈圣经〉你是谁的女儿？
• Mi efektive ne scias, kies kulpo ĝi estas.  我实际上并不知道那是谁的过错。
• Ili ekvidis virinon, kies vizaĝon ili en la krepusko ne rekonis.  他们突然看见一个女子，在暮色中他们认不出她的面孔。
• Kies gasto mi estas, ties feston mi festas.  〈谚语〉是谁的客人，就为谁庆贺。◇Ties用得不很多。通常人们宁可选用物主代词（lia, ŝia, ĝia或ilia）。
• La infano ludis kun sia pupo, kiam subite ties kapo frakasiĝis.  那个孩子在玩洋娃娃，突然洋娃娃的头破了。◇Ties表示说的是洋娃娃的头。如果是孩子的头，则要说ĝia kapo。
• Kiu ĝojas pri ies malfeliĉo, tiu ne restos sen puno. = … pri la malfeliĉo de iu persono…  〈圣经〉幸灾乐祸的，必不免受罚。◇Ies习惯上只用于某个未知的人（不用于物，也不用于多个事物或人）。
• Tio estis la koro de riĉa fama viro, kies nomo estis sur ĉies lipoj. = …sur la lipoj de ĉiuj personoj.  这是一位有钱有势的绅士的心，他的名字路人皆知。◇Ĉies习惯上只用于人，而不用于物。
• Memoru, ke Esperanto estas nenies propraĵo.  记住，世界语不是任何人的财产。◇Nenies习惯上只用于人，而不用于物。

11.12  E尾词表词

kie         在何处，在哪里；在那里

tie          在那里

ie           在某处

ĉie          到处

nenie     无处，没有一处

E尾词表词不可以跟J词尾，但是可以添加N词尾表示方向（§10.2.4）：

kien       去何处，向何方向

tien        去那里，向那方向

ien         去某处，向某方向

ĉien       去各处，向各个方向

nenien   一处也不去，不向任何方向

• Kie estas la libro kaj la krajono?  书和铅笔在哪里？
• Mi montris al la infano, kie kuŝas ĝia pupo.  我给那孩子指出其洋娃娃在哪里。
• Sonorado al li venas, sed de kie — li ne komprenas.  〈谚语〉有声音传来，他却不知从何方而来。
• Mi volis resti tie, kie mi estis.  我想留在原地。
• Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi.  他要是知道我在这里，他会立即过来的。
• Ĉu vi loĝas ie? = Ĉu vi loĝas en iu loko?  你住在某地吗？
• Malsaĝulo ĉie sian nomon skribas.  〈谚语〉蠢人到处留名。
• Pli bela reĝidino ol ŝi troviĝis nenie en la mondo.  世界上再也没有比她更美丽的公主了。
• Kien vi iras? — Mi iras en la ĝardenon.  你去哪里？——我进花园去。
• Rigardu tien ĉi.  （请）看这里。
• Mi nenien plu iros hodiaŭ.  今天我不再去任何地方了。

11.13  AM尾词表词

kiam      在何时，在哪一次，在哪几次；在那时

tiam       在那时，在那（几）次

iam        在某时，在某（几）次

ĉiam      始终，总是，每一次（都）

neniam  永远不，从不，一次也没有

AM尾词表词不可以跟J词尾或N词尾。

• Sed kiam tio okazis?  不过这是何时发生的呢？◇如果精确地问钟点，这时不用kiam，而用表顺序的疑问词kioma（§17.8）。
• Li skribis al mi, ke li intencas ĝin eldoni, sed li ne skribis ankoraŭ kiam li ĝin eldonos.  他写信给我说他打算将它出版，但是他还是没有写他将何时出版。
• En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto, venis al ŝi malriĉa virino.  有一天，当她在泉边时，一个穷妇人向她走来。
• Tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas, estas cigaringo.  人们在抽雪茄烟时将其放置其中的小管乃雪茄烟嘴。
• De kiam vi loĝas ĉi tie?  从何时起你住在这里的？
• Li vekiĝis nur tiam, kiam la suno leviĝis.  太阳升起时他才醒。
• Ŝajnas al mi, ke ĉi tiun vizaĝon mi jam iam vidis.  我仿佛觉得以前见过这张面孔似的。
• Ŝi estis ja la plej bela knabino, kiun li iam vidis.  她的确是他见过的最美丽的姑娘。◇Iam指代任何一个过去时间。
• Oni diras, ke la vero ĉiam venkas.  人言真理常胜。
• Bona koro neniam fariĝas fiera.  一颗好的心是永远不会骄傲的。
• La maljunulo fermos por ĉiam siajn okulojn.  这老人将永远闭上眼睛。◇短语por ĉiam表示结果将永远保持。“闭上眼睛”只是瞬间的，而其结果，即“闭眼状态”才是永久的。

11.14  AL尾词表词

kial        由于何原因，出于何动机，为什么

tial         由于那原因，出于那动机，因此

ial          由于某原因，出于某动机，不知何故

ĉial        由于各种原因，出于各种动机，出于种种理由

nenial    毫无原因地，没有任何动机地，事出无因地

AL尾词表词不可跟J词尾或N词尾。

• Kial vi ploras?  你为什么哭？
• Mi komprenas, kial vi faris tion.  我理解你为何要做那事。
• Hodiaŭ estas bela frosta vetero, tial mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti.  今天天气晴朗而有冰冻，因此我将拿上我的冰橇去滑冰。◇要注意tial和ĉar之间的不同。Tial指代原因，而ĉar则引导表示原因的从句：Mi prenos miajn glitiloj kaj iros gliti, ĉar hodiaŭ estas bela frosta vetero. 我将拿上我的冰橇去滑冰，因为今天天气晴朗而有冰冻。
• Mi vin ial ankoraŭ ne konas.  由于某种原因，我还不认识你。
• Vi demandas, kial mi amas vin. Mi respondas: ĉial!  你问我为什么爱你。我的回答是：事出皆有因！

Nenial一词在实践中非常罕用，但是当人们确实用它时，它否定全句（与所有其他的NENI首词表词一样）：

• Tian Regularon por nia Ligo mi nenial povus aprobi. = … mi pro neniuj motivoj povus aprobi.  我们协会的那种规章我绝无理由可以赞成。
• Vi povus inciti lin kiom ajn. Li nenial kolerus. = … li pro neniu kaŭzo kolerus.  无论你可以激怒他多少次，他都没有理由生气。

如果想要表达肯定意义，就要使用sen kaŭzo, senkaŭze, senmotive等：Ŝi ridis senkaŭze. = Ŝi ja ridis, sed sen motivo. 她无缘无故地笑了。

11.15  EL尾词表词

kiel        以何种方式，何种程度，怎样

tiel         以那种方式，那种程度，如此

iel          以某种方式，某种程度

ĉiel         以各种方式

neniel    什么方式也不，绝不

EL尾词表词是普通的副词性词表词，如果不涉及到时间／状况（AM尾词表词）、地点（E尾词表词）、原因（AL尾词表词）或数量／数目（OM尾词表词）的话，就使用它们。EL尾词表词几乎覆盖副词性词可以表达的所有其他意思，特别是关于程度与方式。

EL尾词表词不可以跟J词尾或N词尾。

• Kiel li aspektas?  他的外表怎么样？
• Kiel vi fartas?  你（身体）好吗？
• Rakontu al mi per malmulte da vortoj, kiel tio okazis.  请用几句话告诉我那是怎样发生的。
• Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem.  我关心她就像关心我自己。
• Kiel alta estas tiu turo?  那座塔有多高？
• Kiel longe ankoraŭ tiu malnova domaĉo staros ĉi tie ĉe la strato kiel spektaklo por ĉiuj?  那个破旧房子作为一个景观还要在街上立多久呢？
• Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel ŝtono.  这块霉变的面包硬得像石头。
• Bojas hundido, ĉar tiel faras la hundo.  〈谚语〉小狗叫，因为老狗也叫。
• Ne faru tiel, faru tiel ĉi!  不要那样做，要这样做！
• Ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili.  他们两人都如此叫人讨厌和自负，人们无法跟他们在一起生活。
• Mi estas tiel forta, kiel vi.  我跟你一样强壮。
• Iel ni sukcesos.  我们会设法成功的。
• Ili ĉiel helpis al mi.  他们想方设法帮助我。
• Mi neniel esperis sukceson.  我绝不希望成功。

11.16  OM尾词表词

kiom      多少，几个（数），多少（量）

tiom       那么多（数、量），这么多

iom        不很多但也不很少，一点点，少量

ĉiom      全部（数量），所有

neniom         一个也没有，一点都没有

OM尾词表词不可接受J词尾或N词尾。

• Kiom vi volas, ĉu du aŭ tri? = Kiel multajn vi volas…  你要多少，两个还是三个？
• Ŝi pripensis, kiom kostos al ŝi la nokta restado.  她在考虑住下来过夜的费用。
• Ho, kiom pli bona estas via amo, ol vino!  〈圣经〉你的爱情比酒更美！
• Kiom mi vidas, vi havas nur unu filon. = Laŭ tio, kion mi vidas, vi havas…  据我所见，

你只有一个儿子。◇也许你有更多的儿子，但是我看不到更多。

• Sendi 100 ekzemplerojn mi ne povis, ĉar mi nun tiom ne havas.  我发不出100册，因为现在我没有这么多。
• Mi havas tiom multe, ke mi ne bezonas ŝpari!  我有那么多，我不需要节省！◇kiom和tiom常常和multe（或multaj）连用。Multe可以省略，但是它对意思稍作强调。人们也可以使用kiel multe, tiel multe，但是此时并非强调。
• Ŝi aĉetis iom da butero. = … kvanton da butero ne tre grandan sed tamen konsiderindan.  她买了一些黄油。◇Iom在理论上本该是“某种不定数量”的意思，但是，在实践中它几乎总是表示“很小数量”。它的意义实际上甚至更加特别，即：“不很多，但足够多地被考虑、显示其重要”。不要将iom跟malmulte混淆：Li faris iom da eraroj. 他犯了一点错误。错误并不多，但是足以让人们谴责他。Li faris malmulteda eraroj. 他犯了少量错误。错误很少，人们还须称赞他。
• Mi pensas, ke mi ĝin ankoraŭ iom memoras. = … ne tre multe memoras, sed ankoraŭ ja memoras.  我想我还记得一点。
• Tie supre estingiĝis la ruĝaj koloroj, dum la suno iom post iom malaperis.  在太阳渐渐消失的同时，那边山上的霞光也褪去了。◇短语iom post iom表示某事通过许多几乎不可分辨的微小变化而发生。
• Kiom da benzino vi volas? — Mi volas ĉiom, kiom vi havas. = … Mi volas la tutan kvanton da benzino, kiun vi havas.  你要多少汽油？——你们有多少我都全部要。◇Ĉiom的意思实际上常常变得与更为常用的ĉio的意思非常相似。
• Sur la mezo de la strato estas multe da radoj kaj da ĉevalaj hufoj, sed da homoj piedirantaj estas malpli, preskaŭ neniom.  在大街中间有许多车轮与马蹄印，但是行人很少，几乎一个也没有。

OM尾词表词既用作副词，又用作名词（§18）。

通常使用kiel和tiel表示程度。但是，为进行强势强调，可以改用kiom和tiom：

• Ĝi estis tiom bela, ke mi svenis.  它是如此美丽，我都晕了。
• La Esperantistoj tute ne pretendas, ke ilia lingvo prezentas ion tiom perfektan, ke nenio pli alta jam povus ekzisti.  世界语者们绝不自诩他们的语言是如此完美而不可逾越。

11.17  ALI首词会成为词表词吗？

有人多次提议给词表词表添加首部*ALI-*，创建新的系列*aliu*, *alio*, *alia*, *alies*, *alie*, *aliam*, *alial*, *aliel*, *aliom*。一些人甚至加以实践，特别使用*aliel*和*alies*这两个词。

在正式世界语中，ALI是普通词根，通过普通词尾从它构词。

• alia  不同的，别的
• alio  别的事物
• alie  否则，以别种方式
• alii  成为别的，有差别（很少使用）

启用新的词表词恐会给世界语带来剧烈的变化。以下仅仅是若干例子：

规范的alie一词最常见的意思是“否则，不然的话”，但是它也可以是“以别的方式”的意思。然而，词表词*alie*却可能是“在别处”的意思。于是，诸如Ni devas alie agi（我们必须另外行动）这样的正常句子就会完全改变其意思。

Alia在规范的世界语中不是词表词，而是普通形容词，其意思是“另一种的，另外”或“另一人，另一物”。新的词表词*alia*仅仅会是“另一种的”意思。如果存在ALI首词表词的话，那么就应该不再说诸如la alia ĉambro estas pli granda（另一间房间更大）这样的句子，而要说*la aliu ĉambro estas pli granda*。同样应该说*ili amas unu la aliun*而不说ili amas unu la alian（他们互爱）。

人们常常构造出如de alia speco → alispeca的合成词。但是，使用ALI首词表词的人可能必须改说成*aliuspeca*，因为不可能去除词表词的尾部。请与de tiu speco → tiuspeca（不是*tispeca*）作比较。

尚无人以连贯的方式实践过完整的ALI首词表词系列。只有不假思索地、违背逻辑地使用*aliel*和*alies*，以及偶然使用*aliu*。一些人部分使用经典的世界语，部分使用经过改革的方言。例如，当他们说alie或alia时，人们不得而知，是按基础世界语去理解呢，还是按新方言去理解。然而幸运的是，绝大多数人尚在按照规则、符合逻辑地使用世界语。

所以，应该只用业已存在的词表词，并且依据基础世界语的规则通过普通词根来表达其他事物：

应该避免的改革      正式的世界语                        中文

*aliu*                         alia                                           其他的，别的

*alio*                         alio                                           别的事情，别的事物

*alia*                          alia, alispeca, alieca                 另一种的，别类的

*alies*                        de alia (persono), aliula           别人的

*alie*                          aliloke                                      在别处

*alien*                        aliloken                                    去别处

*aliam*                       alifoje, aliokaze                       另一次，在别的情况下

*alial*                         alikaŭze                                   由于别种原因

*aliel*                         alimaniere, alie                        另外；要不然

*aliom*                      alikvante                                  以不同的量

【说明】有人提议aliio, aliiu, aliia, aliie, aliiel等“折衷”形式（即词根ALI与I首词表词连用的合成词）。此类词确实是规则的，但是很遗憾，它们在实际使用中是完全不适用的。要听出aliie和alie之间、aliia和alia之间等的区别绝非易事。多词规则地合成是不够的，它们也必须在实际交流中起作用。

 

中国世界语网站绿网
Verda Reto, la ĉina esperanta retejo
https://reto.cn

返回世界语详解语法目录