王崇芳网文之--§1-063-必要和足够的原则(la principo de neceso kaj sufiĉo)
§1-063-必要和足够的原则(la principo de neceso kaj sufiĉo)
王崇芳
在世界语构词法中有一个重要的原则,就是“必要和足够的原则”(la principo de neceso kaj sufiĉo)。这个原则有两方面的含义:a) 在构成派生词时应该使用为表达词义所必需的词根、前缀和词尾;b) 但是如果省略其中一个后缀而词义仍能表达清楚,则应毫不犹豫地省去这个后缀。
运用这个原则,可以缩短某些派生词的长度,使词形更加美观,更加易于识别和记忆,从而提高书写和阅读速度。例如:
tim- → timulo (anstataŭ: timemulo) 胆小鬼
kon- → konato (anstataŭ: konatulo) 熟人
ŝu- → ŝuisto (anstataŭ: ŝufaristo) 鞋匠
labor- → laboremo (anstataŭ: laboremeco) 勤劳
dorm- → dormemo (anstataŭ: dormemeco) 瞌睡
dolor- → doloro (anstataŭ: dolorado) 疼痛
kant- → kanto (anstataŭ: kantaĵo) 歌曲
subskrib- → subskribo (anstataŭ: subskribaĵo) 签名
依据“必要和足够的原则”在特定的上下文或语言环境中我们有时可以在不影响词义的条件下省略某些合成词的后缀,如动词中的后缀“-ad”和名词中的“-in”。例如:
Li laboras (anstataŭ: laboradas) la tutan tagon. 他整天工作。(句中的la tutan tagon已经表明他工作的持续性,因此可以不用后缀“-ad”。)
Oni elektis s-inon Eriksson prezidanto de la kunveno. 人们选Eriksson女士为会议主席。(这里所要表明的只是职务,所以不必加后缀“-in”。如果这里用prezidantino,可能反而会造成误解:似乎那个会议的主席必须由女性来担任,或者除了女主席外还要另选一名男主席。)
写到这里我记起了前几天有人发了一个贴子,询问《中国国际广播电台世界语板》的新闻照片的说明“Bush intervidiĝis kun vicĉefministro WU Yi ”中的“vicĉefministro”一词是不是用得正确。后来韦山先生作了如下回答:“ĉefministro 是总理的意思,该词本身并没有性别的属性。吴仪虽然是女性,但在表述她是“副总理”的时候,如果不是特意要强调她是女性,就不一定非得要用“-in”,所以这里使用“vicĉefministro”并不算是什么错误。如果要特意要强调是女副总理,就可以加上“-in”这个后缀……”。这个回答无疑是完全正确的。这正是“必要和足够的原则”的具体运用。
“必要和足够的原则”还可以用在动词的时态上,即可以用简单时态代替复杂时态。例如:
Ili laboras. (anstataŭ: Ili estas laborantaj.) 他们在工作。
Mi lavas al mi la manojn. (anstataŭ: Mi estas lavanta al mi la manojn.) 我在洗手。