石成泰书话之---歌咏大自然的诗人德莱森
歌咏大自然的诗人德莱森
石成泰
卡洛采(K. Kalocsay, 1891-1976)从《文学世界》(Literatura Mondo)杂志创刊以来发表的诗歌创作中,编辑了一本《十二人集》(Dek du poetoj),于1934年出版,在十二位世界语诗歌作者之中,有两位女诗人,其中之一就是希尔达• 德莱森(Hilda Dresen)。
Hilda Dresen (1896-1982)
希尔达• 德莱森1896年出生在爱沙尼亚的Harju地区,父亲是护林员。她在塔林的一所女子中学就读,1913年毕业,也是在那一年,她十七岁,学会了世界语。1916年她在Kolga的邮电局当电报员,1917年到塔林,仍然做电报员,直到1956年退休。
从1922年开始,她的世界语诗歌和翻译作品,就不断地发表在《文学世界》、《世界语信使报》(Heroldo de Esp-o)、《实践》(La Praktiko)、《新时代》(La Nova Epoko)、《北方棱镜》(Norda Prismo)、《尼查文艺》(La Nica Literatura Revuo)《南方之星》(La Suda Stelo)等等世界语杂志上。
“翻译对她来说,过去总好像,现在也还好像是,比原文创作更重要:她不仅仅是从爱沙尼亚语,而且也从俄语、德语等其他语言来翻译。”(La tradukado al ŝi ĉiam ŝajnis kaj ankoraŭ nun ŝajnas pli grava ol la originala verkado: ŝi tradukas ne nur el la estona, sed ankaŭ el la rusa, germana kaj aliaj lingvoj.)⑴
希尔达• 德莱森翻译的爱沙尼亚女诗人玛丽•安德尔的诗选(Elektitaj versaĵoj de Marie Under)1929年出版,1931年又出版了她翻译的巴尔巴鲁斯的诗集《地平线》(Horizonto de Barbarus),1932年出版的《爱沙尼亚文选I》(Estonia Antologio I)里的诗歌译文,也出自她的笔下。她把至少五十位爱沙尼亚诗人的作品,用世界语介绍给世界!威廉•奥德(W. Auld)说:“多亏了她,我才对这个弱小民族的文学,为此也对其历史,产生了兴趣,而且爱上了。希尔达• 德莱森为了把爱沙尼亚人民的文化传播到国外所做的,超过任何一位爱沙尼亚人,难道是夸大其词吗?”(Dank’al ŝi, mi interesiĝis pri la literaturo, kaj pro tio la historio, de tiu eta nacio, kaj ĝin ekamas. Ĉu estas tro grandioze pretendi, ke Hilda Dresen faris pli ol iu ajn alia estono por diskonigi eksterlande la kulturon de la estona popolo?)⑵ 奥德的评价,我深有同感,我国上个世纪三十年代开始,在“新文学”作家鲁迅、茅盾等提倡“译介弱小民族文学”的号召下,许多东北欧作家的作品,就是通过世界语译文转译的;我知道有一本爱沙尼亚诗选《美丽之歌》,就是孙用先生从世界语译文翻译的——这也是我至今所知唯一一本爱沙尼亚文学作品的汉译本!
她的翻译作品还有:从俄文翻译的《叶赛宁诗选》(Versoj de Sergej Jesenin, 1965),1968年出版的《沉船》(Ŝippereo de Smuul),爱沙尼亚长篇史诗Kalevipoeg的节译本(1975),《苏维埃爱沙尼亚诗选》(Estona soveta poezio, 1977),《飞进蜂房》(Al abelujo ĝi flugas de Juhan Liiv)等等。
她经历过两次世界大战,世界语伴随着她度过那恐怖的岁月。她自己说:“我记得,常常是警报拉响的时候,我没有急于钻防空洞,而是坐在“木刻楞”小房子的我那房间里,安静地继续翻译。那时我感到自己的生命已无所谓,一切听天由命。十四行诗的译文就是这样出来的……”(Mi memoras, ke ofte dum alarmo mi ne rapidis en la ŝirmejon, sed daŭrigis trankvile la tradukadon, sidante en mia ĉambro – en ligna dometo. En tiu tempo mi sentis grandan indifetentecon koncerne la personan vivo, rilatis al ĉio fataliste. Tiel aperis sonettraduko…)⑶ 真是世运史上的传奇(legendo)!
虽然早在1922年她就从事创作了,她的诗在各种世界语杂志上发表,但是直到她七十岁时,才编辑了自己的诗集,取名《北方大自然》(Norda Naturo),1968年,由“接力”(Stafeto)出版社出版。故乡茂密的大森林美丽的景色,给了她创作的源泉,她的诗篇多为歌咏大自然风光的抒情佳作。如她写给人们送来洁白和芳香的《稠李子》(Paduso):
Paduso, reĝino de l’ Nordo
Kun blanka floraro,
Unua printempa heroldo,
Ornam’ de l’ kamparo.
……
我以前给《世界》(La Mondo)杂志写过随笔,介绍过她的诗篇(参看拙作《风过留痕》一书,远方出版社,2008),就不再重复了。卡洛采(K. Kalocsay)对她的诗作,有过中肯的评价:“她诗作的基调是忧伤,对自己的和人们的忧伤。但不是哭哭啼啼的多愁善感,而同天空的忧郁色彩相类似。透过它人们希望和渴求光明。这希望之光甚至使灰色也能特别的丰富多彩,在她充满欢乐的春天的画面上抖擞。”(Melankolio estas la grundtono de ŝia poezio; melankolio pri si kaj la homoj. Sed tio ne estas plorema sentimentaleco: ĝi similas al la morna koloro de la ĉielo, tra kiu oni esperas, volas lumon. Tiu lum-espero donas tute apartan nuancriĉon eĉ al la grizo, kaj en ŝiaj printempaj bildoj ĝi tremas en la ĝojo de plenumiĝo.)⑷
人们把诗人自己就比喻为给人间洒满洁白和清香的稠李子花:她辞世时,诗人布尔顿(M. Boulton)的悼诗就写道:
En Estoni’ paduso falas:
Veas la vento el la nordo
Kun plora muĝo pri la morto;
Fino, funebro, aktualas.
……
Paduso daŭre blankpetalas.
(爱沙尼亚的稠李子倒下了,
/ 北方的风儿呜咽悲伤 / 带着对死亡的嚎啕;/ 生命终结,哀悼一场。……稠李子还是在洁白闪亮。)
希尔达•德莱森1981年2月5日,病逝在塔林。就在她去世的当天,奥德就得到消息,动笔写了充满真情的,感人泪下的悼文“我们再也找不到她的替代者了”(Ni ne trovos ŝian anstataŭanton)。⑸
2015-07-08,大庆
⑴ E. Linnuse: Prologo, Norda Naturo, Stafeto, 1968, p. 9
⑵ W. Auld: Pajleroj kaj stoploj, UEA, 1997, p. 46
⑶ same ⑵, p.47
⑷ same ⑴, p.10
⑸ same ⑵, 46-50