I
Iom da babilado pri vortkonstruo

En mia teksto pri nudelomanĝo vi verŝajne rimarkis mian heziton por elekti bonan taŭgan vorton por la ilo kiun oni uzas por el bulo da pasto fari maldikan platan pastotavolon.

Tian ilon oni ĉe ni ofte bildigas en desegnaĵoj, skizoj, skeĉoj kiel armilon prete portatan de edzino kiu nokte atendas la revenon de la edzo el trinkejo.

En PIV mi ne trovis taŭgan vorton, serĉante ĉe “ruli” kaj ĉe “pasto”. En la franca vortaro de Varingjeno mi trovis ĉe pasto: pastrulo. Mi ne ŝatas tiun kunmetaĵon, ĉar tro ofte ĉe ni, oni komprenos ĝin kiel pastr-ulo, kaj vane serĉos komprenon. Mi preferus almenaŭ, same fundamentan, la vorton pastorulo, pasto-rulo.

Tamen ankaŭ ĝi, sen kunteksto, ne tute kontentigas min. Kial ne? Nu, la rilato inter la partoj de kunmetita vorto ne estas klare difinita… Ĉu temas pri rulo el pasto? Ĉu temas pri rulo por pasto?

Nu ja, rulo por (trakti/prilabori) pasto(n)! Nu ja, sed kiel prilabori? Respondo: per premanta rulado iom post iom maldikigi ĝis la pasto iĝu maldika tavolo!

Post tia pripensado oni alvenas aŭtomate al pli klaraj vortoj, ekzemple pastotavoligilo; rulcilindro por tavoligi paston; porpasta rulcilindro…

Por uzi la vorton, oni elektas tion kio estas plej klara en la kunteksto!

Tia estas Esperanto! Se vi scias el kio io konsistas, al kio ĝi servas, por kio oni uzas ĝin… kaj oni konas 1500 bazajn radikojn (vere vi ne bezonas pli ol tio, se vi estas mense sana) vi povos trovi vorton kiun ĉiu komprenas!

Problemo ĉe “rulo” estas ke la verbo estas transitiva. Do “rulo” normale havas aktivan sencon. Tial ankaŭ “pastorulo” ne estas tro klara kaj estas pli bone uzi la vorton “pastocilindro” aŭ “porpastocilindro” aŭ, sed jam tro komplikita kvankam klara “pastoplatiga rulcilindro”. Jen, vi vidas, ĉiuj tiuj vortoj estas eblaj kaj bonaj!!!
Do ne diru: mi ne trovas vorton por indiki/nomi tiun aferon!

Laborigu vian cerbon kaj imagon! Vi povas trovi ankoraŭ kelkajn aliajn vortojn por nomi la ilon!!! Kiel oni diras ĉine?

La kriterio por scii ĉu vorto taŭgas? Se via kunparolanto komprenas vin, tiam ĝi estas (almenaŭ en la kunteksto de la situacio) bona, taŭga, perfekta.

Aldone: Hongfang en sia esp-ĉina vortaro el 1983, eĉ proponas en Esperanto: pastoplatigilo! Laŭ mi bonega vorto! Mi ankaŭ trovis ĝin nun en la mirakla bonega kaj vastega Wang-vortaro kun interesa esprimo (uzi ĝin por vigligi fajron). Karaj ĉinaj geamikoj, vi ne staras en dua linio se temas pri Esperanto! "擀面杖”. !!! Estu memkonsciaj kaj memfidaj!

Danke al via lingvo vi ofte trovas pli bonajn kunmetojn ol alinacianoj!!!