En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: XuYifei, 来自: 上海 Shanghai, 发表于: Friday, August 20, 2021, 03:25 (202天前)

Saluton, karaj kamaradoj.
Mi renkontis malfacilaĵojn por resumi leĝojn de Esperanta gramatiko. Bonvolu helpi min kaj diskuti la aferon.

Estas vidpunkto, ke en Esperanto, krom aktiva voĉo kaj pasiva voĉo, ekzistas "meza voĉo" markita de morfemo -iĝ-. La "meza voĉo" ofte egalas al antikva greka. La vidpunkto ofte troviĝas en diskutoj je lingvaĵo (ekzemple, @https://www.zhihu.com/question/408828220a知乎). Ĉu la vidpunkto estas racia?

a) Difino de "meza voĉo"
Ĉar la tiel nomata "meza voĉo" de Esperanto ofte estas komparata kun antikva greka, kaj oni ĝenerale konsentas kun lingva leĝo de "meza voĉo", mi rilatas al uzadoj de meza voĉo en antikva greka kaj ellaboras difinon kaj ĉefajn uzadojn de "meza voĉo" de Esperanto.
Voĉo priskribas rilaton inter subjekto kaj predikato. Meza voĉo rilatas al ĉiuj voĉoj krom aktiva voĉo kaj pasiva voĉo.
Ĉefaj uzadoj:
1-) signifi refleksivecon, ~ mem, kiel λούομαι;
2-) signifi ion, kiu agas sur parto de si mem aŭ ion rilatan al si, kiel λούομαι πόδας;
3-) signifi fari ion por si, kiel φέρομαι ἆλθον;
4-) signifi malsame ol aktiva verbo, kiel βουλεύομαι (βουλεύω);
5-) objekta fleksia postulo de meza voĉo diferencas de aktivan, sed ideologio verba samas. Ekzemple, παύω faras akuzativon, kaj παύομαι faras genitivon;
6-) originala verbo ne havas aktivan voĉformon, do uzi anstataŭan mezan voĉformon, kiel ἔρχομαι.

b) Uzado de -iĝ-
[Konstitui verbon],
Nova vorto formita per radiko de ne-verbo, kio signifas, ke ĝia subjekto libervole aŭ nevole fariĝas stato indikita de radiko;
Nova vorto formita kun radiko de verbo, kio signifas, ke ĝi fariĝas stato montrata de radiko libervole aŭ nevole pro ago [ĉu ĝi devenas de subjekto aŭ de objekto];
Verboj kunmetitaj de -iĝ- povas esti libere ŝanĝitaj al substantivoj, adjektivoj aŭ adverboj ŝanĝante finon de vorto.

c) Rilatoj inter -iĝ- kaj "meza voĉo"
Diskutinte a) kaj b), mi trovis nur, ke -iĝ- rilatas al 1). (Se vi havus novajn malkovrojn.)
Tiel mi difinas "mezan voĉon" de Esperanto:
En Esperanto, mezan voĉon reprezentas -iĝ-, kiu kombinas ĉefan movadon kaj pasivan movadon: subjekto ankaŭ estas objekto de ago, kaj ĝi plenumas agojn sur si mem. Tial, mezvoĉa frazo ne povas havi alian objekton. Verboj estas netransitivaj. (Se vi havos novajn malkovrojn, vi povos aldoni.)
Krome, laŭ b), -iĝ- permesas preni objektojn. Tial -iĝ- ne ĉiuj montras al "meza voĉo".

ĉ) Netransitivaj verboj
Male al transitivaj verboj, netransitivaj verboj en Esperanto povas esprimi kompletan signifon sen objekto. Jen diferenco inter netransitivaj verboj kaj transitivaj verboj. Iuj (aŭ ĉiuj?) netransitivaj verboj kun -iĝ- post kaj antaŭe havas preskaŭ saman signifon. Se voĉo montras efektivan semantikon, tiam mi eltiras novan konkludon surbaze de konkludo de c). "Meza voĉo" ne ĉiuj bezonas -iĝ- kaj eble rilatas al netransitivaj verboj. Konkludo de c) estas renversita.

d) Forma kaj efektiva semantiko
Resumante mezan voĉon de antikva greka, mi trovis, ke la uzadoj de meza voĉo estas antaŭjuĝa al efektiva semantiko, kiel 1~3-), kaj iuj influas formojn, kiel 4~6-).
Tamen negrave kiel difini "mezan voĉon" de Esperanto, mi pensas, ke unu punkto devas esti sekvata: "meza voĉo" devas esti unuigita kun "aktiva voĉo" kaj "pasiva voĉo".

e) Difini signifojn de "meza voĉo"
Difinoj de ĉiuj Esperantaj gramatikaj kategorioj devas servi al ni por pli bone kompreni Esperantan gramatikon kaj apliki Esperanton. Do kiel valora estas la difino de la "meza voĉo" de Esperanto?
La ĉina estas analiza lingvo kun evidentaj gramatikaj trajtoj, kiuj distingas voĉojn. Ni ofte studas aktivan voĉon kaj pasivan voĉon de ĉina. Signo de pasiva voĉo estas "被". Meza voĉo estas ofte ignorata (难~, 好~, ~起来, ktp). Esplora tendenco povas reflekti la praktikan valoron de diversaj voĉkategorioj en la ĉina flanke.
La samo validas por Esperanto.

En resumo, ...
(Pardonon, kamaradoj. Mi esperas fini post kiam ni finos la diskuton.)

Estis longe. Dankon pro legado! :D

En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: XuYifei, 来自: 上海 Shanghai, 发表于: Saturday, August 21, 2021, 15:51 (201天前) @ XuYifei

简单翻译正文部分内容。

在世界语中,把词素iĝ与语态关联,是否合理?

有观点认为,在世界语中,除了主动语态和被动语态,另有“中间语态”,以词素iĝ为标志。这种“中间语态”往往与古希腊语的相提并论。这种观点常见于语言学学术讨论。这个观点是否合理?

a)“中间语态”的定义
由于所谓世界语“中间语态”往往于古希腊语相提并论,并且人们普遍认同“中间语态”的语言规律,所以我参考古希腊语中中间语态的用法,拟出所谓世界语“中间语态”的定义及主要用法。
语态描述主语和谓语的关系。中间语态指除主动语态、被动语态外一切语态。
主要用法:
1-)表示反身,~自己,例如λούομαι;
2-)表示作用于自己的一部分或和自己有关的东西,例如λούομαι πόδας;
3-)表示为了自己而做某事,例如φέρομαι ἆλθον;
4-)表示与主动语态动词不同的意思,例如βουλεύομαι(βουλεύω);
5-)中间语态宾语变格要求与原词主动语态宾语变格不同,而表意相同,例如παύω用宾格,παύομαι用属格;
6-)动词原词没有主动语态形式,用中间语态形式代替,例如ἔρχομαι。

b)iĝ的用法
[构成自动词], 和非动词词根构成的新词,表示其主语自愿或非自愿地变成词根所示的状态;和动词词根构成的新词,表示由于一种动作[不论其来自主语或宾语]而自愿或不自愿地变成词根所示的状态;由iĝ构成的动词可用改变词尾的办法自由改变为名词、形容词或副词。

c)iĝ和“中间语态”的关系
经过a)和b)的讨论,我只发现,iĝ与1)有关系。(希望你们有新发现。)
如此,我定义世界语“中间语态”:
在世界语中,中间语态用iĝ表示,将主动态和被动态集合于一身:主语同时也是动作的宾语,它施行对其本身的动作。因此,中间语态句子也可以有另外的宾语。动词是不及物的。
如果你们有新发现,可以补充。
另外,根据b),可以知道,iĝ允许带宾语。因此iĝ不全部指向“中间语态”。

ĉ)不及物动词
与及物动词不同,世界语的不及物动词,无需宾语,即可表达完整意思。这是不及物动词与及物动词的区别。有些(或是全部?)不及物动词加上iĝ后和加上前意思几乎相同。如果语态指向实际语义,那么我根据c)的结论得出新的结论,所谓“中间语态”并不全部需要iĝ。“中间语态”可能与不及物动词有关。c)的结论被推翻。

d)形式与实际语义
在对古希腊语中间语态作总结时,我发现,中间语态的用法,有的偏向实际语义,如1~3-),有的偏向形式,如4~6-)。
但是,无论如何定义世界语“中间语态”,我认为都应当遵循一点:“中间语态”要和“主动语态”“被动语态”对立统一起来。

e)定义“中间语态”的意义
一切世界语语法范畴的定义,都应当为我们更好地理解世界语语法、应用世界语服务。所以定义世界语“中间语态”的价值有多大?
汉语是分析语,区别语态的语法特征明显。我们常研究汉语的主动语态和被动语态。被动语态的标志有“被”。中间语态却往往被忽略(难~,好~,~起来,等等)。我们的研究倾向能够从侧面反映出汉语各个语态范畴的实用价值。
世界语的也如此。

En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: Minosun, 来自: Pekino, 发表于: Sunday, August 22, 2021, 01:48 (200天前) @ XuYifei

有两个问题不清楚:
1,“iĝ允许带宾语。”能举例说明吗?
2,~自己,难~,好~,~起来。这里的~,是什么意思?或指代什么?
最后,是我个人的观点:没看出“中间语态”在世界语中有什么实用价值。

En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: XuYifei, 来自: 上海 Shanghai, 发表于: Sunday, August 22, 2021, 08:11 (200天前) @ Minosun

1、凡涉及iĝ的句子,不一定从iĝ中表示主语和谓语的特定关系。如下每句都有iĝ和-n,却无法反应特定语态。因为iĝ词充当句子成分不同。即使iĝ词充当谓语,也可以带宾语,如Δ/。

Α/Ĉiu havas la rajton libere movi kaj loĝi interne de la limoj de kiu ajn ŝtato. (Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj

Β/Plenaĝaj viroj kaj virinoj, sen ia ajn limigo pro raso, nacieco aŭ religio, rajtas edzi kaj fondi familion. Iliaj rajtoj estas egalaj koncerne la geedzon, dum la geedzeco kaj koncerne eksedzon. (Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj

Γ/Ĉiu rajtas proprieti havaĵon, kaj sola kaj en asocio kun aliaj. (Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj

Δ/Ĉiu rajtas formi kaj ali sindikatojn por protekto de siaj interesoj. (Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj

Ε/Ĉiu havas rajton je eduko. (Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj

2、~表示符合语境的任意动词。在原文中我误用了符号,应当用V表示。

En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: Minosun, 来自: Pekino, 发表于: Sunday, August 22, 2021, 14:28 (200天前) @ XuYifei

谢谢你的回复!
你所举的例句(即便是这句“Δ/Ĉiu rajtas formi kaj aliĝi sindikatojn por protekto de siaj interesoj.”)似乎与我提的问题(“iĝ允许带宾语”)没有什么关联。这个例句中的“加入工会”,通常会写作“aliĝi al sindikatoj”。 难道这里“aliĝi sindikatojn”有错?没有错,原因是这样的:因为受到前一个动词formi(及物,可带宾格)的影响,aliĝi暂时获得了与sindikatojn搭配的资格(即可带宾格);aliĝi离开了这个语境,它就没有资格带宾语(它原本就是不及物动词)。这种现象,在修辞学上叫“轭式搭配”。

En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: gajo @, 来自: Yiyang-urbo, Hunan-provinco, Ĉinio 湖南益阳, 发表于: Tuesday, August 24, 2021, 16:53 (198天前) @ XuYifei

Δ/Ĉiu rajtas formi kaj aliĝi sindikatojn por protekto de siaj interesoj. (Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj)

这里的aliĝi sindikatojn =alighi al sindikatoj, 加--n 是一种省略介词的用法,或者表示 方向??并不是真正的宾语的宾格。我们是否可以这样理解这种语法现象呢??谢谢!

--
Gajo Li Chuanhua

En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: Laoyuan, 发表于: Sunday, August 22, 2021, 12:04 (200天前) @ XuYifei

Via afiŝeto estas laŭ mi pli akademia disertacio ol ordinara artikoleto. Tial iom malfacilas tutkompreni ĝin, precipe tion pri la greka lingvo kaj la vortojn grekajn.

Rilate la medialan voĉon, en PAG legiĝas klarigoj (pp. 166-167), kiujn mi ne volas ripeti krom jenaj:

1/ Tute ne necesas en nia lingvo difini la medialan voĉon aparte de la du ekzistantaj voĉoj: aktiva kaj pasiva. Por faciligi la aferon, la mediala voĉo nur karakterizas verbojn per tio, ke "la subjekto estas samtempe ankaŭ la objekto de la ago". Atentu, ke la "objekto" ne estas gramatika, sed logika aŭ senca.

2/ iĝ-verboj estas netransitiva kaj neniel eblas akcepti la objekton. Ekz. La tero turniĝas ĉirkaŭ la suno. (turniĝas = turnas sin) Oni ne povas imagi, ke la verbo "turniĝas" akceptus objekton! Aliflanke, frazo entenanta iĝ-verbon estas ĉiam aktiva, kaj ne povas havi pasivon.

En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: Minosun, 来自: Pekino, 发表于: Sunday, August 22, 2021, 14:29 (200天前) @ Laoyuan

Koran dankon! Via aldono igas la temon tre klara!

En Esperanto, ĉu plaĉas asocii morfemon -iĝ- kun voĉo?

作者: Petro Desmet' ⌂, 来自: Dendermonde, Belgio 比利时登德尔蒙德, 发表于: Thursday, August 26, 2021, 15:50 (196天前) @ XuYifei

La verbo "plaĉi" ne taŭgas en tiu frazo!
Eĉ estas tute ne klare uzi ĝin!
Mi supozas ke la ideo estas: ĉu havas sencon vidi "gramatikan voĉon" en la morfemo -iĝ?
Aŭ:
Ĉu vi vidas kialon....?
Ĉu vi deziras akcepti....?

Kaj plie: solaj leĝoj en nia gramatiko estas la fundamentaj!!!

Dankon pro via korekto

作者: XuYifei, 来自: 上海 Shanghai, 发表于: Thursday, August 26, 2021, 17:27 (196天前) @ Petro Desmet'

Dankon pro via korekto!

La verbo "plaĉi" ne taŭgas en tiu frazo!
Eĉ estas tute ne klare uzi ĝin!
Mi supozas ke la ideo estas: ĉu havas sencon vidi "gramatikan voĉon" en la morfemo -iĝ?
Aŭ:
Ĉu vi vidas kialon....?
Ĉu vi deziras akcepti....?

Ĉu havas sencon vidi "gramatikan voĉon" en la morfemo -iĝ?

Kaj plie: solaj leĝoj en nia gramatiko estas la fundamentaj!!!

Jes, ĉi tio estas tute ĝusta. Kaj la temo estas nur diskuti pri iuj gramatikaj reguloj.

Dankon pro via ĝentila reago!

作者: Petro Desmet' ⌂, 来自: Dendermonde, Belgio 比利时登德尔蒙德, 发表于: Thursday, August 26, 2021, 17:55 (196天前) @ XuYifei
编辑: Petro Desmet', 时间: Friday, August 27, 2021, 13:56

Estimata kaj kara amiko,

Dankon ke vi ne konsideris mian rimarkon kiel ofendan. Mi mem sentis min iom (aŭ eĉ tre!!!) pedanta kaj pardonpetas!

La mediala voĉo estas por studentoj de la greka, almenaŭ ĉe ni, iu koŝmaro, ĉar ĝi ne ekzistas en multaj lingvoj!
Mi mem studis la grekan ... antaŭ longe... kaj viaj mallongaj mencioj de grekaj ekzemploj nepre ne sufiĉis por reaktivigi mian iaman scion.
Sendube estas frazoj en kiu uzo de -iĝ similas aŭ eĉ reproduktas tiun formon.

Mi vidas PAG kiel klopodon priskribi kiel la diversaj ekzistantaj gramatikaĵoj el (k)iu ajn lingvo estas transdoneblaj en Esperanto... do tute ne kiel iun Esperantan gramatikon.

Sendube viaj esploroj estas interesaj kaj riĉigaj kaj mi deziras al vi plenan sukceson!

La Verda Reto povus esti bonega loko por interŝanĝi ideojn. Se nur pli da neĉinoj ĝin vizitu kaj uzu ... kaj se Ĉinoj pli ofte komunikus en Esperanto!
Ni esperu ke ĝi evoluu en tiu direkto.

Esperanta gramatiko estas minimuma kaj nepre preskriba. Sed Zamenhof ankaŭ klare anoncis, en la fundamento, ke ĉion kio ne estas eksplicite preskribita ĉiu havas la rajton solvi laŭ sia kompreno kaj eblo! Kaj ĝuste pri tiu parto estus utili ke oni interŝanĝu ideojn!

Mi ŝatus klopodi atentigi helenistojn pri via kontribuo!

Mi ĵus kontrolis kaj trovis ke tiu ideo de Zamenhof ne aperis en la Fundamento, sed en la Deklaracio de Bulonjo.
Mi kopias:
Ĉiun ideon, kiu ne povas esti oportune esprimata per tiu materialo, kiu troviĝas en la "Fundamento de Esperanto", ĉiu esperantisto havas la rajton esprimi en tia maniero, kiun li trovas la plej ĝusta, tiel same, kiel estas farate en ĉiu alia lingvo.

主题RSS Feed
powered by my little forum