La Dek-sepa Leciono
第十七课
【Tipaj frazoj】
| 1. | Mi ne scias, | kiu li estas. kion li tiam faris. kian rimedon li uzis. kio okazis al li. kiel li fartas. kial ŝi revenis tiel frue. |
| 2. | Mia amiko estas la viro, | kiu legas la libron tie. kiu staras apud la tablo. kiu vizitis vin hieraŭ. kiu kantas plej bone el ili. |
Teksto
Ezopo sur la Vojo
Ezopo estis unu el la plej grandaj fablistoj en la mondo. Li iam renkontis sur la vojo lacan piediranton, kiu diris al li, “Pardonu, sinjoro! Bonvole diru al mi, kiom da tempo mi bezonas por atingi la urbon Tebo.”
“Ekiru!”
“Mi scias, ke mi devas iri, se mi volas atingi la urbon,” diris la viro. “Mi volas scii, kiam mi povos atingi.”
“Do, ekiru jam!” ripetis Ezopo.
La viro, kiu ne ricevis certan respondon, fariĝis kolera, kaj ekiris. Sed apenaŭ li faris kelkajn paŝojn, Ezopo, kiu estis post li, alkriis al li, “Aŭdu, viro! Post du horoj, vi atingos la urbon!”
“Ĉu vi ne povis diri tion pli frue?” ree kriis la viro, pli indigne ol antaŭe.
“Ne,” respondis Ezopo, “ĉar mi ne sciis, kiel rapide vi marŝas.”
Vortoj (生词)
| uzi 用，使用 | laca 疲倦的 |
| rimedo 方法 | piediranto 步行者 |
| frue 早 | pardoni 原谅 |
| farti 生活，起居 | atingi 到达 |
| Ezopo 伊索 | jam 已经，早已 |
| fablo 寓言 | krii 叫，喊 |
| iam （副） 曾经，某时 | ripeti 重复 |
| respondi 回答 | ricevi 收到，得到 |
| fariĝi 成为，变为 | marŝi 行走 |
| apenaŭ 刚刚 | indigne 气愤地，愤怒地 |
| paŝo 步，一步 | trans （介词）越过，横过 |
| kelka 几个，一些 | transdoni 转达，转交 |
| -eg （接尾）表“大” | |
【概说】
本课进一步讲解宾语从句，另外还引进了另一类从句——定语从句。
一、宾语从句
前一课讲了以 ke 引导的宾语从句，本课要着重讲解的是以疑问词来引导的宾语从句。
所有的疑问词都可以用来引导宾语从句。不同的疑问词在句中表示不同的意思。疑问词在这类宾语从句中既起了连接词的作用，（如ke所起的作用），又在从句中充当一定成分（ke在从句中不充当成分）。如：
Mi ne scias, kiu li estas.（我不知道他是谁。）
kiu 在从句中作表语。
Mi ne scias, kion li tiam faris. （我不知道他那时做了什么。）
kion 在从句中作宾语。
Mi ne scias, kian rimedon li uzis. （我不知道他用了什么样的方法。）
kian 在从句中作定语。
Mi ne scias, kiel li fartas. （我不知道他健康如何。）
kiel 在从句中作状语。
总而言之，上述从句都以整个句子的形式在主句中充当宾语。而不管引导词在从句中作什么成分，都应放在从句的句首。从句与主句多用逗号隔开。
二、定语从句（二）
定语从句是以一个句子的形式作定语修饰某一个名词或代词。这种从句是世界语语法中难度较大的一个内容，我们将逐步向大家介绍。
本课出现的定语从句是最基本的形式。我们先看例句：
Mia amiko estas la viro, kiu legas la libron en la ĝardeno. 我的朋友就是在花园里读书的那个人。
kiu legas la libron en la ĝardeno 是定语从句，修饰 viro。
viro是被修饰的词，kiu从句是修饰部分。kiu是定语从句的引导词，语法上叫关系代词。关系代词在句子中有两重作用。一是复指被修饰部分，也就是说，被修饰部分与kiu在意思上相等，即“人”。我们试把kiu换为它所复指的部分，这个从句的意思就更为明确：
Mia amiko estas la viro, la viro legas la libron en la ĝardeno.
kiu的另一重作用是在从句中起一定的语法作用，即可以作从句中的一个句子成分。上例中的kiu在从句中作主语。
我们把上例包含有定语从句的句子简化一下就成为：
La viro estas mia amiko.
当我们想附带地说明一下viro的情况，就可以加上定语从句修饰viro：laviro, kiu legas la libron en la ĝardeno, estas mia amiko.
从句的两头多用逗号隔开，以突出主句的主干。
【句型与课文注释】
- Kio okazis al li：他出了什么事？什么事在他身上发生了？al li表示“okazi”作用于他。
- Ezopo：伊索。伊索市古希腊很有名的寓言家。
- Ezopo estis… en la mondo：伊索是世界上最伟大的寓言家之一。
- sur la vojo：在路上。
- Li iam…, kiu diris al li：他曾经在路上碰上一位很疲倦的步行者，那位步行者对他说。
定语从句是修饰piediranton的。但翻译时可以灵活一点。另外，piediranton 要读为 pied-iranton，即pied与iranton要分开读，不能读为 pie-di-ranton, 因为 piediranton 实际上是 pied + iranton 构成的复合词。
- Pardonu：请原谅，打扰了！
- kiom da tempo…：这是一个宾语从句，由kiom引导。
- Tebo:地名。
- kiam mi…：宾语从句。
- Do, ekiru jam!那就请你走呀！jam在这里加强语气，表示既然你知道，就早该走了。
- fariĝis kolera：变得很生气。
fariĝi是连系动词，所以 kolera 用形容词形式。这里要提一下的是：连系动词除了esti外，还有像fariĝi一样的词。连系动词的后面是表语，不能用宾格。
- Sed apenaŭ…, … alkriis al li：但刚走了几步，他身后的伊索便对他叫道。
faris kelkajn paŝojn：走了几步。
alkriis：对……叫道。这是由 al 加 krii 构成的复合词，后面可以再用 al ，或不用al用宾格lin。
- pli indigne ol antaŭe：比以前更气愤。这个比较级短语作状语修饰kriis。
- Ĉar… marŝas：因为我不知道你走得有多快。
kiel 引导宾语从句，本身又修饰副词 rapide，表示程度。
- 接尾词-eg可以加在很多词类后面，表示对词根意义的加强或加大，如：
domo —— domego（大房子），forta —— fortega（十分强壮），krii —— kriegi（大叫），bela —— belega（非常漂亮）
Gramatiko （语法）
直接宾语和间接宾语
有一些动词可以带两个宾语：直接宾语和间接宾语。
直接宾语表示动作的承受者；间接宾语表示动作是对谁做的，或动作时为谁做的。
如：Bonvole transdonu mian saluton al viaj familianoj. 请转达我对你家人的问候。
其中saluton是动作的承受者，al viaj familianoj表示动作是对谁做的。前者为直接宾语，后者为间接宾语。再如：
Li aĉetis la libron por mi.（他为我买了这本书。）
libron是动作的承受者，por mi表示动作时为谁做的。前者为直接宾语，后者为间接宾语。
间接宾语可以用介词 al 或 por 表示。对谁做的用 al, 为谁做的用 por。直接宾语用宾格。直接宾语和间接宾语的位置可以互换。上面的句子可以写为：
Li aĉetis por mi la libron.
Bonvole transdonu al viaj familianoj mian saluton.
注意，间接宾语绝不可以去掉介词而使用宾格。
Li aĉetis min la libron.
这样的句子不是好句子。
同义词
ŝati, plaĉi
两个词都表示“喜爱，喜欢”。但两个词的词性不同，用法也有区别。前者是及物动词，可以直接跟宾语。后者是不及物动词，要与al连用。
ŝati：主语表示喜欢者，宾语表示被喜欢者。
Mi ŝatas la libron.
Petro ŝatas la florojn.
ŝati可以跟动词不定式作宾语：
Mi ŝatas legi la libron.
plaĉi：主语是被喜欢者，al后面的名（代）词是喜欢者。
La libro plaĉas al mi.
La floroj tre plaĉas al mi.
注意：这种句子中，plaĉas是不及物动词，与al一起构成一个比较固定的形式，两部分合起来具有及物动词的功能。但这只是就理解而言。语法上是不能把他们看作一个及物动词的，因此，al后的mi不能用宾格。
不定式作主语是很常见的：
Sidi sub la arbo plaĉis al Petro.
plaĉi这种句子中的主语经常后置：
Plaĉis al Petro sidi sub la arbo.
Tre plaĉas al mi la libro.
ŝati 与 plaĉi 在意思上也有着很明显的差别：ŝati表示主动去喜爱，plaĉi表示某种事物引起某人喜爱，令人喜爱。使用这两个词，要注意这种感情色彩上的差别。