世界语教程第二十九课 – 绿网 Verda Reto

世界语教程

Kurso de Esperanto

魏以达、刘祖军合编

La Dudek-naŭa Leciono

第二十九课

Teksto

Nia Patrujo

Kie estas la Ĉina Popola Respubliko, en kiu loĝas preskaŭ kvarono de la homaro? Ĝi situas en la orienta parto de Azio, ĉe la okcidenta bordo de Pacifiko. Kun sia vasta teritorio, ĝi enviciĝas inter la plej grandaj landoj de la mondo. Kiam leviĝas la matena suno en la nordoriento, estas ankoraŭ profunda nokto en la okcidento; kiam neĝo flirtas super Heilongjiang-rivero en la nordo, sur Hainan-insulo en la sudo printempa semado jam komenciĝas. La landlimo de Ĉinio estas pli ol 20,000 kilometrojn longa; la marborda linio longas je pli ol 18,000 kilometroj. Ĉinio havas multajn najbarajn landojn: norda kaj suda Koreioj en la oriento, la Popola Respubliko de Mongolio en la nordo, Rusio en la nordoriento; Ĉinio najbaras okcidente kaj sudokcidente Afganion, Pakistanon, Hindion, k.t.p.; trans la maro troviĝas Japanio.

Ĉinio havas multajn altajn montojn. Himalaja-montaro estas la plej alta en la tuta mondo. En Ĉinio ankaŭ estas multaj riveroj. Janzi-rivero estas la plej granda rivero en nia lando. La Flava Rivero estas la dua plej granda rivero. La baseno de la Flava Rivero estas la lulilo de la historio kaj nacia kulturo de Ĉinio.

Ĉinio estas abunda je naturaj riĉfontoj. Ĝi estas unu el la landoj, kies kulturo plej frue evoluis. Ĝi havas skriban historion de preskaŭ 4,000 jaroj kaj riĉas je elterigitaj restaĵoj de la antikva Ĉinio.

Pekino estas la ĉefurbo de la Ĉina Popola Respubliko. Ĝi situas en la nordorienta Ĉinio. Ĝi estas unu el la plej belaj kaj grandaj urboj en nia lando. La popolo de la tuta lando amas Pekinon.

La kerna forto gvidanta nian revolucian aferon estas la Komunista Partio de Ĉinio. La teoria bazo orientanta nian penson estas Marksismo-Leninismo-Maozedongpenso. Sub la gvidado de la Partio, la ĉina popolo okupiĝas pri konstruado de la kvar modernigoj kun granda peno kaj granda entuziasmo.

Vortoj (生词)

glaso 玻璃杯	vasta 广阔的，宽广的
abunda 丰富的，富裕的	teritorio 领土
naturo 自然	vico 一排，一队
respubliko 共和国	suno 太阳
situi 坐落，位于	flirti 飞舞，飘扬
oriento 东方	insulo 岛
parto 部分	sudo 南方
Azio 亚洲	linio 线，直线
maro 海	najbaro 邻居
okcidento 西方	orienti 指导，定方位
Pacifiko 太平洋	baseno 流域
trans （介）在……对面	luli 摇动，催眠
revolucio 革命	lulilo 摇篮
bazo 基础	nacio 民族
Koreio 朝鲜	Afganio 阿富汗
Mongolio 蒙古	Pakistano 巴基斯坦
Rusio 俄罗斯	Hindio 印度
evolui 发展	Japanio 日本
riĉfonto 资源	kerna 核心的，重要的
antikva 古代的	teorio 理论
-uj （接尾）表示国家名称
-i （接尾）表示国家名称

【概说】

这一课没有什么新的语法现象。主要讲讲世界语中方位的表达方法。

世界语中，表达方位有四个最基本的词：oriento（东方），sudo（南方），okcidento（西方），nordo（北方）。其他方位可以由这四个词符合而成。

nordoriento 东北，sudoriento 东南，sudokcidento 西南，nordokcidento 西北等。注意世界语中这种复合词与汉语的摆法正好相反。

表示在什么方位里用介词 en，如 en la nordo（在北方），表示接壤等可用副词形式，如 norde。

（从这一课开始，取消句型部分）

【句型与课文注释】

Nia Patrujo:我们的祖国。祖国一词还可以由patrolando表示。
la Ĉina Popola Respubliko:中华人民共和国。
enviciĝi:进入……的行列
Kiam leviĝas… jam komenciĝas:当朝阳在东北升起时，西方还是深夜；当北方的黑龙江上空雪花飞舞时，南方的海南岛上已开始春播。
landlimo:国界。
la Popola Respubliko de Mongolio:蒙古人民共和国。
Himalaya-montaro:喜马拉雅山脉。
Jangzi-rivero:扬子江，长江。
la Flava Rivero:黄河。
la dua plej granda rivero:第二大河流。
la baseno… de Ĉinio:黄河流域是中国历史和民族文化的摇篮。
Ĉinio estas abunda je naturaj riĉ-fontoj:中国自然资源丰富。表示富有时，可用 riĉa 和 abunda 加介词 je 短语。
skriba historio:有文字记载的历史。
elterigitaj restaĵoj de la antikva Ĉinio:中国古代的出土文物。el-ter-ig-ita 的结构较复杂，设一个被动分词形式，意思是“从土里被挖出来的”。
ĉefurbo:首都。Pekino 北京。
la kerna forto… Marksismo-Leninismo-Maozedongpenso:领导我们革命事业的核心力量是中国共产党，直到中国共产党思想的理论基础是马克思列宁主义毛泽东思想。
Sub la gvidado de la Partio:在党的领导下。

Gramatiko （语法）

冠词的用法（二）

以名词的单数或复数表示某类事物的全体，要用冠词：La birdoj (= ĉiuj birdoj) havas du flugilojn. 鸟有两只翅膀。

La papero (= ĉiu papero) estas blanka. 纸是白的。

定冠词加在名词前面表示独一无二：

La suno leviĝas ĉe la oriento. 太阳从东方升起。

La ĉielo nubiĝis. 天阴了。

形容词最高级前面要用定冠词：

Li estas la plej bona studento en nia lernejo. 他是我们学校里最好的学生。

专有名词前冠词的用法：

1）专有名词前一般不用冠词：

Zamenhof（柴门霍夫），Ĉinio（中国），Japanio（日本），Usono（美国），Pacifiko（太平洋），Jangzi-rivero（长江），kamarado Wang（王通志），sinjoro Petro（彼得先生）。

2）但有些地名或机关组织的名称是由普通名词构成或有定语修饰，这时要用冠词：

la Flava Rivero（黄河），la Montaro Himalaya（喜马拉雅山脉），la Ĉina Popola Respubliko（中华人民共和国），la Norda Maro（北海）。

不用冠词的几种情况：

1）表示某物的部分，不用定冠词：

Donu al mi kafon (= iom da kafo). 给我一定咖啡。（即把那些咖啡给一部分给我。如果用la kafon ，则表示全部给我。）

Steloj aperis. 星星出来了（不是全部）。

2）在季节、月份和星期名称前不用冠词：

Januaro estas la unua monato de la jaro. 一月份是一年的头一个月。

Hieraŭ estis merkredo. 昨天是星期三。

En somero ni iros tien. 夏天我们去那儿。

但表示季节的名称作主语时，可以用定冠词：

Jen aperis la printempo. 春天来了。

3) 抽象名词和物质名词前一般不用冠词：

Akvo estas senkolora. 水是没有颜色的。

构词法（四）

复合词

复合词也叫合成词，即由两个或两个以上的词复合而构成的新词。

介词和名词构成合成词：

surtable （在桌子上），apudvoja（路边的），enlande（国内），eksterlande（国外），antaŭvido（预见），subtera（地下的），laŭvice（按次序），sŭbĉiele（露天的）

合成词根据其实用需要可以加语法词尾变成各种此类：

eksterlanda —— eksterlando —— eksteralande

介词和动词构成合成词：

alveni（到达），tralegi（通读，读完），transplanti（移植），surmeti（穿戴），priskribi（描写），subakvigi（使沉下水）

代词和名词构成合成词：

ĉiutage（每天），iufoje（有一次），ĉiopova（万能的），tiutempe（那时）

名词和名词构成新词：

akvofalo（瀑布），terpomo（土豆），datreveno（周年），jarlibro（年鉴）

副词和名词构成新词：

memfido（自信），memmortigo（自杀），memstareco（自立）

同义词

abunda, riĉa

两个词的意思都是“富有”，但侧重点和程度上有差异。

abunda 偏重于数量上的富足，言其极多，表示的东西多是具体的事物；而 riĉa 则强调价值贵重，言其极好，表示的东西可以是具体的事物，又可以是抽象的概念等。

Hodiaŭ ni havis abundan tagmanĝon. 今天我们吃了一顿丰盛的午餐。

Nia lando abundas je naturaj riĉfontoj. 我国有丰富的自然资源。

Vi estas riĉa je scio. 你知识丰富。

Kiam oni estas riĉa, li havas multajn amikojn. 有钱朋友就多。

表示人的富有，只能用 riĉa ，如上例。再如 riĉulo（富人），malriĉulo（穷人）。

词缀用法

-an, -ul, -ist

这三个接尾词都表示人，但具体内容不同。-an 表示“成员”，-ul 表示带有某种特征的人，-ist 则表示“爱好者”或以某种工作为职业的人。

-an

kursano（讲习班学员），urbano（市民），kamparano（农民），familiano（家庭成员），usonano（美国人）

-an 多与名词词根一起构成新词。

-ul

bonulo（好人），karulo（爱人），belulino（美人），junulo（青年人），dikulo（胖子），drinkulo（酒鬼），babilulo（饶舌的人），timulo（胆小鬼），superulo（上级），posteŭlo（继承人，后代），antaŭulo（前人），aliulo（别人）

-ul 多与形容词词根一起构成新词。

-ist

instruisto（教师），maristo（海员），ĉambristino（女佣人），dancisto（舞蹈家），sciencisto（科学家），lingvisto（语言学家）

返回目录