作者：Claude Piron 翻译：熊林平
假设在一个国际场合，我们将一迭文章风格各不相同的文稿交给一群非特定的世界语者们，请他们将这些文稿按风格的优美程度进行排序，最终，在回收的这些稿件中，我们有了一个公论的文体最好的稿件，尽管这些被邀请者来自五湖四海。我做过一个类似的调查：评审们必须对不同作者的文稿做出评判，而作者的身份无一人知晓。当问到为什么这篇文章在语言上是优美的，而那一篇却完全不是时，很少有人能说清楚自己的感觉。但是，通过对结论的分析，起作用的几个因素还是显露了出来。
正如大家公论的三篇文体最美的样稿所显示的那样，使用动词词尾的比例高于名词词尾的比例；使用频率相对比较高的还有副词。其中的原因或许在于：名词所要表达的主要是事物或物体——某种静止的东西，相比于动词，它们缺少生气，动词却能唤起行动——它是动态的东西；相比于副词，它们少了些许的灵气，副词的主要功能大概是能制造气氛。
从这个调查中我们或许能抽取出一些简单实用的方法，这些方法也许能使语言变得更加优美。我的建议是：你先自行写一篇文章，无需特别在意文章的风格，然后拿来读一读，看看下面的这些方法是否对你有帮助。
把名词词根变成动词词根
将“propono por la starigo de sistemo por limigo de la armilaroj”写成“propono starigi sistemon por limigi la armilarojn”。将“post la interveno de la fakulo, la prezidanto proponis voĉdonadon ”写成“post kiam la fakulo intervenis, la prezidanto proponis voĉdoni”。将“la atmosfero estis apenaŭ elportebla pro iliaj akraj diskutoj, disputoj kaj insultoj”写成“…ĉar ili akre diskutis, disputis kaj insultis sin reciproke”。柴门霍夫写过这样一句话：“Ellabori plenan detalan gramatikon estas afero tute ne ebla.” (Lingvaj Respondoj, n-ro 140A)，如果按现今的趋势来推断，多数人会把这个句子写成：“La ellaborado de plena detala gramatiko estas tute neebla afero.”我更喜欢柴门霍夫的用词安排。
当名词太多，而句子结构又不允许直接使用动词，这个时候就需要变通，在某些词后用不定式动词，比如在la fakto, la ideo, la celo, la propono, la emo, la maniero等等词后，根据其词义，使用不定式动词。我见过这样一个词组：“ilia konstanta lokigo de la akcento sur la unua silabo de la vorto”，但是我更喜欢写成这样：“ilia kutimo konstante akcenti la unuan silabon de la vorto”。
把能作副词用的名词变成副词
将“la ŝtatestro veturos al la ĉefurbo per trajno”写成“la ŝtatestro atingos la ĉefurbon trajne”或者“la ŝtatestro trajnos ĉefurben”。将“ili ne konsentas pri pago de la mono per ĉeko”写成“ili ne konsentas, ke oni pagu ĉeke”。
把能作形容词用的名词变成形容词
将“Konsilio de Sekureco”写成“Sekureca Konsilio”。将“ĝi estas pli grava el la vidpunkto de la politiko ol el la vidpunkto de la ekonomio”写成“ĝi estas pli grava el politika vidpunkto ol el ekonomia”。
用主动语态替代被动语态
将“la drogaĉo estas produktata de kolombianoj”写成“la drogaĉon produktas kolombianoj”。将“la komitato estis elektita la 2an de novembro”写成“la komitato elektiĝis la 2an de novembro”。
消除单调
（请自检一下：我们真的愿意反复使用同一种句型吗？或者我们真的愿意在两个、甚至更多个几乎相同的句子结构里使用相同的词尾吗？）
将“ŝi vidis lin, ŝi kisis lin, ŝi dankis lin”说成“ŝi lin vidis, kisis lin kaj dankis al li”。（当然，这要取决于句子所要表述的意图；多数情况下，“ŝi lin vidis, kisis kaj dankis”要比刚才引用的那个句子好。在这里，我只是想举个实例来证明这一点：在结构上，世界语里有许许多多的变化，这是多数语言所不具备的。）将“La komitato studis la raporton, la prezidanto kunvokis la grupon, la sekretario petis helpon pri la maniero vortigi la respondon, kaj la membroj kune preparis ties tekston.”说成“Post komitata studo de la raporto, kiam la grupo kunvenis, kunvokite de la prezidanto, la sekretario petis, ke oni helpu lin vortigi la respondon; ties tekston la membroj preparis kune.”。将“ankaŭ nun ĉiam denove estiĝas demandoj kaj problemoj pri novaj terminoj, nocioj kaj difinoj”说成“ankaŭ nun demandoj kaj problemoj ĉiam denove estiĝas pri novaj terminoj, nocioj kaj difinoj”。（为了更好地消除单调，甚至可以这样结尾：“…pri novaj terminoj, nocioj kaj vortoj difinendaj”。最后引进的这个音调有些别样的词，可以使得这三个重复的“-oj”更易于让人接受。)
正如我们刚才所见，简单的词序变化常常能避免相同音调在同一位置的反复出现——按照多数人的观点，单调重复的结构比起富于变化的表述来要逊色不少。在“li interesiĝis pri la rimarko, kiun faris la prezidanto”里出现了两次相同的音调：-is -a -o -is -a -o。这种单调是很容易消除的，我们可以把它说成：“li interesiĝis pri la rimarko, kiun la prezidanto faris”。
同样地，我们可以把“la suno brils kaj la maro bluis”说成“la suno brilis, kaj bluis la maro”或者“brilis la suno, kaj la maro bluis”。解决这一问题的另一个办法是使用副词：“la maro bluis, kaj la suno radiis brile”（副词的使用常常能很好地消除单调，比如在“ilia maniero kuiri, pensi kaj paroli”这个词组里我们看到了三个搁在一起的“-i”，这就很难听，我们可以很简单地把它说成：“ilia maniero kuiri, pensi kaj esprimi sin parole”。）
当几个相似结构的词连续出现的时候，我们只要将最后一个词进行稀释，就可以达到美化的效果，比如我们不说“li estis grumblemulo, mensogemulo, atakemulo kaj koleremulo”，而是说“li estis grumblema, mensogema, atakema, kaj ĉiam inklina koleri”。
将某些形容词后置
柴门霍夫常常将形容词搁在相关名词的后面（比如在Lingva Respondo n-ro 147我们可以看到：“stilo tute logika kaj literatura; esprimojn ne ĝustajn; stilon slavan; vortordon pli simplan, la vera stilo Esperanta; karakteron tute specialan”等等。）但是，很遗憾的是，由于受到民族语的影响，现在的世界语者几乎总是把形容词放在名词的前面。如果我们能时不时地用一些后置的形容词，文章会更加的悦目。为了不过分冒犯当今的习俗，下面三种情况是值得推荐的：1，当形容词稍长的时候（在MONATO的封面上有这样的表述 “internacia magazino sendependa”这就是一个很好的例子）；2，当形容词前有副词的时候：“artikolo speciale interesa”；3，当形容词连着出现的时候：“sur la kampoj politika, socia, kultura kaj ekonomia”。
将形容词单立出来
我们还用上面这个例子。为了凸显其中的一个形容词，我们可以换一种更富表现力的说法：“sur la politika, socia kaj kultura kampoj, same kiel sur la ekonomia”。同样地，根据我的研究，与“oni ŝuldas al li pli da literaturaj ol da sciencaj verkoj”相比，“oni ŝuldas al li pli da literaturaj verkoj, ol da sciencaj”能让多数人觉得更悦耳动听。
将组合修饰词后置
这个原则也与形容词的位置有关。将“la de niaj kolegoj preparita raporto”写成“la raporto preparita de niaj kolegoj”或者“la raporto, de niaj kolegoj preparita”。
避免词尾-ojn和-ajn过多的出现
有四种方式可以消除这种现象：1，-aro；2，-ado；3， prepozicioj；4，adjektivaj formoj。“multajn temojn li instruis al mi”或许可以写成“vastan temaron li instruis al mi”或者“pri multaj temoj li instruis min”。“li ne elportis ŝiajn oftajn kritikojn”或许可以写成“li ne elportis ŝian oftan kritikadon”。“li rigardis la bruajn, malpurajn, batalemajn bubojn”最好写成“li rigardis al la brua, malpura, batalema bubaro”。如果一开始你写成了这样：“li amuzis la multajn studentojn kaj sportulojn, kiuj svarmis tie”，那么，在审阅的时候就改成：“li amuzis la tiean svarmon studentan kaj sportulan”。
不要随意将名词-ig化
先前，依照柴门霍夫的模式，我们用一个很简单的元音“-i”，就能从名词中派生出及物动词，比如：strukturi，kroni，loki，diplomi，maski，dati，等等。尽管这一模式在某些词根上仍然还在沿用，比如，现在所有的人都说“plani”，但是我们越来越多地看到了“strukturigi，kronigi，lokigi”诸如此类的说法。在我看来，柴门霍夫的模式更为轻巧，因此，在风格上，也就更为可取。这种理念的另一种形态是，在词根后加一个后缀“-ado”，如：strukturado， kronado，lokado（不是：strukturigo，lokigo等等），正如我们所说的“planado”，而不是“planigo”。这一传统的形式，在被动分词的使用上，有着更为显著的优势：“lokita、strukturita”比“lokigita、strukturigita”更悦耳，更顺畅。
但是，我们应当注意，上面这条名词动词及物化的规则是针对常用作名词的词根而言的，比如表示某种抽象的概念（struktur，plan）、物质（柴门霍夫把ori，akvi当及物动词用，如：ori juvelon；akvi florojn ——现在人们更多的是用akvumi。）、工具（marteli kupran platon），但是不表示功能、人、动物等。“Profesori”的意思是“agi kiel profesoro”，“patrini al iu”的意思是“trakti la koncernan personon kiel patrino infanon”，“serpenti”的意思是“iri multflekse kaj ondolinie”，比如：la rivero serpentis。只有“fiŝi”作及物动词用，意思等同于“fiŝon kapti”。
把常用作形容词的词根动词化
我们还应注意，在不附加“-ig-”的情况下，常用作形容词的词根不能派生出及物动词。如果你想说“igi konciza”，你必须说成“koncizigi”。“koncizi”的意思是“impresi koncize”，简单的说，就是“esti konciza”。对那些具有抽象意义的形容词来说，比如utila、necesa、ebla，如果这些词用作动词，那就相当于在这些形容词前加了“esti”：“necesas”相当于“estas necesa”或者“estas necese”。这一规则适用于所有以-ebl-和-ind-结尾的词（“rimarkindas”除了是“estas rimarkinda”，不可能是别的）。当形容词与某一具体的事物发生关系时，那么它的动词形式就会更加生动，比如：“la lago estas blua”是一个通常的说法，表现了湖的一般特点，但是，“la lago bluas”就更具活力，它的意思是“la lago brilas blue”、“elsendas bluan lumon”或“impresas blue”。同样地，“li estas kolera”是冷静的、客观的、理性的判断，而“li koleras”则是对行为或情感的描述，也就显得更加生动。因此，用动词词尾取代“esti + adjektivo”可以使行文更加的活泼。当你用到这样一个句子“la laboristoj estis furiozaj”时，你再读一遍，看看这个说法“la laboristoj furiozis”是不是更好。
尽可能用合成词来表达复杂的概念
根据“必要与足够”的原则，我们为何不把含有新词的“psikotropa substanco”说成“psikdrogo”（这个合成词是从汉语直译过来的）？相比于“akirita imundeficita sindromo”，我更喜欢“imunperdo”或者“imunperda sindromo”，因为它们更简洁，意思也完全相同。在世界语里，“deficito”是个纯粹的金融术语。同样地，我更喜欢“flugfiŝo、pingloarbo”，而不是“ekzoceto、konifero”。
使用副词形式的被动分词
被动分词的副词形态，在多数民族语里是不存在的，世界语者也很少用它。然而，通过它却能产生非常简明的表达。我们可以把“kiam oni rigardis lin, li ruĝiĝis”说成“rigardate, li ruĝiĝis”；我们可以把“ĉar li opiniis, ke oni baldaŭ arestos lin, li forkuris”说成“arestote, li forkuris”；同样地，我们可以把这个笨重的“se ni estus informitaj, ni estus konsentintaj”说成更为轻灵的“informite，ni konsentus”。
使用不同的词类
根据所需要的音效，我们可以选择不同的词类：senhezite, li respondis；sen hezito, li respondis；sen heziti, li respondis；senhezita, li respondis。
摆脱某些词缀的限制
“junulo”这个词当然很好，你可以尽情地使用。但是，对很多世界语者来说，它似乎被定格了，因为他们从来不说“juna viro”，因此他们也就无缘尽享富于变化的表达方式。同样地，现在几乎所有的人，无论在什么情况下，都在用“ebleco”这种形式，其实柴门霍夫的说法“eblo”已经“足够”了，而且非常的顺溜。第三个例子是“malsupreniri”，世界语者一般不将它拆分（在民族语里，这个词或许是不可分的）。如果将它说成“iri malsupren”，那么它在句子里就会显得更加的轻便。
将不定式动词移至与它有关的情态动词前，并保持一定的间隔
柴门霍夫常用这种方式，我也喜欢这种表达方式，尽管对于多数西欧人来说，它或许显得过于古怪。他写过这样一个句子：“lerni la lingvon ĉiu povas laŭ ĉiuj libroj”（Fundamenta Krestomatio, Antaŭparolo）。他还写过这样的句子：“fari oficialan decidon pri tiu (…) demando havas la rajton nur nia Akademio”（Lingvaj Respondoj n-ro 152）。我以为，这种方式能使行文更有活力。
省略定冠词中的“a”
省略定冠词中的“a”，这种习惯正在消失。实际上，这种方式能使文体变得更为轻巧。我们省略的这个定冠词，通常是在以元音为结尾的介词后、以辅音为开头的名词前。这种设置，有其独特的价值，尤其是在“de”连续出现的时候，比如：“la prezidanto de la partio de l’ verduloj”，或者“la prezidanto de l’ verdula partio”——这也是个很优雅的说法。
不要盲目尊崇这篇文章的建议
如果相信上面所说的一切都必须遵循，那倒成了文风的灾难。比如，我建议你用主动语态替代被动语态，并不是要你完全放弃被动语态，我的意思是，当你在使用被动语态时，应当问问你自己：如果我使用主动语态，这个句子是不是更加生动、更加轻灵？我的目的并不是要推行我的建议，而是提醒大家，世界语的表达方式比业余的“写家”们惯用的表达方式要丰富的多。
结论：
我建议大家思考一下柴门霍夫的这句话：
“La stilo Esperanta ne imitas blinde la stilojn de aliaj lingvoj, sed havas sian karakteron tute specialan kaj memstaran, kiu ellaboriĝis en la daŭro de longa praktika uzado (…) antaŭ ol la lingvo estis publikigita.”（Lingvaj Respondoj n-ro 149）。
在所有的文化中，好的文体都将语言的特色发挥到了及至，世界语也不例外。你的语言风格越有特色，也就越让人喜爱。说“trista”是对斯拉夫语言的模仿，而说“senĝoja、malgaja、pezkora”等等则是对世界语特质的遵崇，因而也就更符合普遍性的美学规律。
在谈到“将民族语默认为国际语”时，Probal Daŝgupto在Esperanto（1987，979/7，p.142）上说道：“La angla perbuĝete fabrikas la konsenton, dum la franca perprestiĝis ĝin”。在同一篇文章中，他强调：“amikeco kapablas fortike ponti”。他的表达方式无法直译成任何民族语。Roger Bernard说：“mi venas al kongresoj por amikumi”，这种表达纯粹是世界语的，因而它在文体上所产生的效果也是鲜明的。世界语的真正财富在于它的可选择性；我们要充分挖掘这种可选择性，而不是过多地去引进外来词根，因为我们可以让我们的语言变得更美丽、更富于表现力。至少这是我个人的很朴实的看法，我承认，是主观的看法。