世界语文学琐话

希拉奇的文学成就

说起希拉奇(Ferenc Szilagyi,1895-1967)这个名字,年轻的世界语者大多会感到陌生。其实他是世界语文学一位杰出的经典作家(klasikulo),写短篇小说的圣手。

F. 希拉奇1895年出生在布达佩斯,匈牙利人。家境并不富裕,这有他自己写的诗为证:

Junaĝe mi ja panon havis,
eĉ truajn ŝuojn sur pied’,
ludiloj fremdaj min tre ravis,
mi sonĝis pri vilociped,
sed mia am’ – platona restis…

Ferenc Szilagyi (1895-1967)

从学校毕业后,在银行工作。他1925年学习世界语——已经30岁了。不久他就在布达佩斯的世界语俱乐部当上讲习班老师,演讲员。他虽然不像巴基(J. Baghy)那样魅力四射,但他积极参与世运,也熟悉世运。他用世界语创作的诗歌,被卡洛采(K. Kalocsay)收入《十二人集》(Dek du poetoj)一书。他翻译了许多匈牙利诗人的作品,1929年结集为Poemaro el Hungarlando出版——这时他学会世界语才仅仅四年。他参与《文学世界》(Literatura Mondo)杂志编辑部工作,成为卡洛采、巴基、塔尔柯尼(Tarkony)等人的“同事”。但那时匈牙利种族主义的政治形势和经济不振,使他被银行解雇,他的生活陷入困境。于是在1938年,他流落到瑞典。此前他也应邀去那个国家讲授过世界语。在瑞典世界语者的热心帮助下,他就留在那里,成为瑞典公民。1955年,他在斯德哥尔摩创办了世界语文化杂志《北方棱镜》(Norda Prismo),担任主编,我国两位优秀的世界语诗人苏阿芒和王崇芳都是在这份刊物上发表诗作,登上世界语文坛的。

奥德(W. Auld)在《世界语原创文学引言》里说:“Francisko (Ferenc) Szilagyi kiel prozisto debutis en 1931 per Trans la fabeloceano, kolekto de modernaj fabeloj, kiu eble hodiaŭ estas iom tro forgesita. Certe tre multaj esp-istoj siatempe edukiĝis pere de la Eta Birdo – kaj cetere la fabela stilo estis ankaŭ bona gajno por Esp-o.”(希拉奇作为散文作家是在1931年藉助一本今天可能都被忘记了的现代童话集《越过童话海洋》登场的。那时的确有许多世界语者从“小鸟”一篇受到教育,此外,童话的风格也是世界语的收益。)⑴

1945年,他的小说集《异乎寻常的奇遇》(La granda aventuro)出版,奠定了他在世界语文学中的地位。五年后,也就是1950年,小说集《南北之间》(Inter sudo kaj nordo)出版,再过五年,1955年,小说集《公鸡已经叫起来了!》(Koko krias jam!)出版,“希拉奇展示出自己是把握现实的,实在的现代世界的,地道的日常语言使用的能手。虽然在《异乎寻常的奇遇》里有像“法官得自由了”那样优秀的短篇,《南北之间》也是高水平的,可能读者在《公鸡已经叫起来了!》这本书中正确地看到他的小说艺术高峰”(Szilagyi montras sin kompleta majstro de la aktualeco, la reala moderna mondo, kaj la vere ĉiutageca lingvaĵo. Kvankam La granda aventuro enhavas tiajn elstarajn novelojn kiel La liberiĝo de la juĝisto, kaj ankaŭ Inter sudo kaj nordo estas altnivela, probable en Koko krias jam! oni prave trovas la pinton de lia novella arto.)。⑵

“希拉奇在自己的小说里,把注意力指向平凡的人们,但是,作为一位有经验的作家,他成功地扑捉到了他们生活里不平凡的瞬间。”(En siaj noveloj Szilagyi direktas sian atenton al ordinaraj homoj, sed kiel sperta verkisto li sukcesas emfazi la neordinarajn momentojn en ilia vivo.)⑶


他的唯一一部长篇小说《小调作品里的秘密》(Mistero minora, 又名:Tiel okazis)1958年出版。这是一部风格独特的小说,被奥德归类到“侦探小说”里,但作家笔下的人物却是通过对音乐作品的理解,来寻找“破案”线索的。

我愿意转述一下世界语文学家V. 本吉克对他作品风格的评价:“我们早已稍带触及到希拉奇的风格(在作者的这篇论文开头),但它一定值得更加关注:许多评论家认为这是他的作品对世界语文学最有价值的贡献。如前所说,他的风格的简洁性是从他作家生涯开始用诗歌翻译的努力淬炼出来的,风格的自然流畅来自无数次悉心准备的演讲。这两方面的训练直到他的生命终止也没有停止,而他几乎从未间断的编辑工作也迫使他去构思大量世界语语言的句子。”(Jam pli frue ni tuŝis pretere la stilon de Szilagyi, sed ĝi nepre meritas pli da atento: multaj kritikistoj konsideras ĝin la plej valora kontribuo de lia verkaro al la Esp-a literaturo. Kiel dirite, la koncizeco de lia stilo estis hardita jam komence de la verkista kariero per ega poezitraduka fortostreĉo, ĝia natureco per sennombraj, zorge preparitaj prelegoj. Tiuj duflanka trejnado ne ĉesis ĝis la fino de lia vivo, kaj lia preskaŭ seninterrompa redaktora aktivado ankaŭ devigis lin koncepti multegajn esperantlingvajn frazojn.)⑷

希拉奇是现实主义作家,虽然本吉克说他颇受上个世纪三十年代在匈牙利风行的象征主义文学思潮的影响,但他写的都是当时的现实社会里的普通人和他们真实的生活。米哈尔科夫(G. Mihalkov, 笔名Julian Modest)说:“希拉奇证明,所有文学最重要的特征是‘仁’。”(Szilagyi pruvas, ke la plej grava trajto de ĉiu literaturo estas la homamo.)⑸ 可算是点到穴位上了!

希拉奇1967年去世。
2015-07-25,大庆

⑴ W. Auld: Enkonduko en la esp-an literaturon de Esp-o, Iltis, 1979, p. 64
⑵ same ⑴, p. 65
⑶ Georgi Mihalkov: Ĉiu memoro estas protesto, el La arto labori kune, UEA, 2010, p.716
⑷ Vilmos Benczik: Studoj pri la esp-a literaturo, La Kritikanto, 1980, p. 95
⑸ same ⑶, p.718

上一篇 下一篇

返回世界语文学琐话

阅读次数 1,383 legintoj

发表回复 Respondi

您的电子邮箱地址不会被公开。Retpoŝtadreso ne estos publikigita. Devigaj kampoj estas markitaj *