世界语创始人是哪的人？

Kio Estas Civitaneco de la Kreinto de Esperanto?
世界语创始人是哪的人？

Prelego de Chielismo por La 14a Maja Seminario de HEA  en Uhano
Kreinto de Esperanto estas tre mondkonata kiel unu el kvar judaj famuloj agnoskitaj de Unuiĝantaj Nacioj. Ili estas Jesuo, Einstein, Marks k Zamenhof. La ŝtataneco de la antaŭaj tri personoj estas evidente klaraj. Kaj nur la lasta persono kreinto de Esperanto L.L. Zamenhof ne havas komunan opinion..
世界语创始人是国际上广为人知，被联合国认定的四个犹太伟人之一。他们是耶苏、爱因斯坦、马克思和柴门霍夫。前面三位的国籍都不容置疑，只有最后一位、世界语的创始人柴门霍夫的国籍没有定论。
  
Delonge oni rakontas pri kreinto de Esperanto Zamenhof, ke li naskiĝis en Bialistoko oriente de Pollando. Ŝajnas ke Zamenhof estu pollandano. Pro tio la pola esperantisto sentas sin fiera, kaj la pola ŝtato ankaŭ kontribuas kontinue por disvastigi Esperanton. Sed la rusa esperantisto ignoras la internacian opinion, kaj nomas je Zamenhof nia samideano (rusia esperantisto). Jes, nome de rusia esperantisto Zamenhof aktivis, sed laŭ la parolaĵo Zamenhof nomas Litovion kiel sian patrujon. Al la kontraŭdiroj kiel esperantisto mi volas science analizi tiujn kontraŭdirojn, memore al 150-jara naskiĝdatreveno de la kreinto de Esperanto. Jen miaj opinioj diskuteblaj antaŭ la samideanoj.
长期以来，介绍世界语的创始人柴门霍夫的标准说法是，柴门霍夫出生于波兰东部的比亚里斯托克市。这好像是在说，柴门霍夫是波兰人。而波兰世界语者也以此为荣，波兰国家也为世界语的推广做出了长期的贡献。但俄罗斯的世界语者却漠视国际公认的说法，称呼柴门霍夫为我们的同志（俄罗斯世界语者）。的确，柴门霍夫是以俄罗斯世界语名义活动的。但根据他的演讲集，却发现他称立陶宛为自己的祖国。对此，我们作为世界语者，有必要客观的研究一下这些说法的原因，也是对世界语创始人诞辰150年的纪念。下面是我的几个观点，供大家研究讨论。

1. Pollandano

Sendube Ludoviko Zamenhof (1859-1917) naskiĝis en Bialitoko oriente de la Pola Respubliko. Lia patro Marko Zamenhof (1837-1907) naskiĝis en la urbeto Tikĉin apude de Bialistoko. En la urbeton Tikĉin lia avo Fabian Zamenhof(1801-1861) translokiĝis laŭ vojo Kurlando(Litvio) – Vilno(Litovio)- Grodno(Belorusio) –Tikĉin(Pollando), tamen tri generacioj vivis tie jam indiĝeniĝaj. Laŭ tio ŝajnas sen problemo ke Zamenhof devas esti pollandano. Sed problemo estas tiam ke ankoraŭ ne naskiĝis la Pola Respubliko, kiam Zamenhof vivas leĝe en teritorio de Rusia Imperio. Lia patro nutris sin kaj sian familion pere de salajro kaj pensiono donitaj de Rusia Imperio, sed ne de Pola Respubliko. Fakte, ĝis sia morto Zamenhof ne scias, ke li fariĝos venonta civitano de Pola Respubliko.
一、波兰人的原因和证据
毫无疑问，路道维考·柴门霍夫的出生地在今天的波兰东部的比亚里斯托克市。他父亲马尔科·柴门霍夫（1837-1907）的出生地就在比亚里斯托克市附近的迪克辛镇。虽然，路道维考·柴门霍夫的爷爷法比安·柴门霍夫（1801-1861）从库尔兰地区（现属拉脱维亚）辗转维尔纽斯（现属立陶宛）和哥罗得诺（现属白俄罗斯）迁到了迪克辛镇（现属波兰），但三代人在该地区的居住，可以说已经是当地人了。按理说，柴门霍夫是波兰人应该没有问题的。但问题是，柴门霍夫从生到死时波兰并没有独立，而是属于俄罗斯帝国的一部分。他父亲养家糊口的薪水与养老金是俄罗斯帝国支付的，不是波兰国家支付的。或者说，柴门霍夫死的时候，他并不知道自己将来会成为波兰人。

1. Rusiano

Dum la pasinteco Pollando estis regita de Rusia Imperio. Ankaŭ Varsovia Esperanto-Grupo apartenis al Esperanto-klubo de Sankta Peterburgo. Dume 100 jarojn Bjalistoko ne apartenis al Pollando, sed al Grodna Gubernio (Belorusio). Zamenhof sendube posedas civitanecan legitimacion far Rusia Imperio. Lia oficiala nomo registrita sur sia leĝdokumento devas esti Lazar Markoviĉ Zamenov. Kreinto de Esperanto diplomiĝis de Moskva Universitato. Li devas esti edukita de la rusia kulturo. Lia oficiala lingvo devas esti la rusa lingvo. Fakte, en la juneco Zamenhof sopiris fariĝi ruslingva literaturisto. Lia patro Mark Zamenhof ankaŭ estis brile konata pro sia elokventa ruslingveco. La patro parolas hejme nur per la rusa lingvo. Laŭ la faktoj la rusa esperantisto rajtas titoligi al Zamenhof nian samideanon (rusia esperantisto). Fakte, ni ankaŭ povas facile trovi rusian esperantistecon, kion Zamenhof pretendis en publikaj prelegoj. Oficiale Zamenhof estu la rusia ŝtatano, ĝuste, la rusia hebreo.
二、俄罗斯公民的原因和证据
当时的波兰属于俄罗斯是历史事实。华沙的世界语小组也是隶属俄罗斯圣彼得堡世界语组织的。而当时的百年间比亚里斯托克市也不属于今天的波兰管辖，而是属于今天的白俄罗斯的哥罗德诺州管辖。柴门霍夫的身份证明应该是俄罗斯官方签发的护照。他的法定名字应该是俄文书写的：拉扎尔·马尔克维奇·扎迈诺夫。世界语的创始人毕业于莫斯科大学，所受的教育应该是俄罗斯文化。他的正式语言应该是俄语。事实上，柴门霍夫早年渴望成为俄罗斯文学家。他的父亲马尔科·柴门霍夫就是以漂亮的俄文而显露才华的；在家里只说俄文。而且，1887年公布的世界语第一书第一版也是俄文的。所以，俄罗斯世界语者称柴门霍夫为我们的同志（俄罗斯世界语者），也应该没有问题的。事实上，柴门霍夫本人也自称为俄国世界语者的。这在他的公开演讲中很容易找到。所以从法理上讲柴门霍夫是俄国人。确切地说，是俄罗斯帝国的犹太人。

1. Rusia hebro

Ludoviko Zamenhof naskiĝis en Bialitoko oriente de la Pola Respubliko. Dume Bjalistoko estis komerca centro kun multaj judoj. Ludoviko naskiĝis kaj kreskis en la juda strato(Ulica Zielona). Kvankam Zamenhof neniam kaŝas sian judecon, tamen historie oni miskorektis la veran nomon anstataŭ Verda Strato(Ulica Zydowska), hodiaŭ nomita Zamenhofa Strato. Zamenhof iam estis cionisto, kaj fervoris por la cionismo. Finfine li trovis ke harmonio de la nacio eĉ homaro dependas de interkompreniĝo per Esperanto. Li fariĝis la homaranisto. Kiam en Francio okazos juda konferenco esperantista, kiu invitas honoran titolon de Zamenhof, li rifuzas la inviton, malgraŭ tio ke li amas sian naciecon ĉiam kaj kore kun granda simpatio.
三、俄罗斯帝国的犹太人
路道维考·柴门霍夫的出生地在今天的波兰东部的比亚里斯托克市。当时的比亚里斯托克市是个商业中心，那里居住着大批的犹太人。柴门霍夫就是出生和成长在该市的Ulica Zydowska(犹太巷)。虽然，柴门霍夫本人从没隐瞒过自己犹太人的身份和出生地，不知由于什么原因长期以来历史资料篡改了地名，声称他出生在Ulica Zielona(绿色街)，也就是今天的柴门霍夫大街。柴门霍夫曾经是犹太复国主义者，为犹太民族的复兴奔走呼号。最终, 他发现，实现民族和解、人类和谐的办法之一是通过世界语来互相了解。他成为了人类一员主义者。当法国召开国际犹太人世界语大会时，虽然他深深爱着自己的犹太民族，为苦难深重的犹太人而废寝难食, 但他婉言拒绝了大会的名誉邀请。
Ĉ. Patra lando Litovujo
Bjalistoka regiono tradicie apartenas teritorie al Litovujo, kiu mencias ne nur la Litovan Respublikon, ankaŭ najbarajn regionojn kun similaj kulturoj. Fakte, propra teritorio formas propran homon. Kiam Zamenhof studas en Moskvo, aŭ laboras en Varsovio, li tuj sentas sian akĉenton diferenca kun la rusa aŭ pola, kaj apartenas al la litova. Kiam li kuracistas Varsovie, eĉ lokanoj rifuzis lian servon. Al li la ĉefaj pacientoj devenis de la litova teritorio. Ankaŭ lia edzino Klara Kobernik（1863-1924） ne estas varsoviano, kaj venis de sia hejmloko Gonas en Litovio. Eĉ oni asertas ke Zamenhof kreinto de Esperanto prononcas ne ĝuste kun litova akĉento kiel Ŝ = S, Ĉ = C…Fakte, je sia senteco Zamenhof apartenas al litova loĝantaro. Li prenas Litovujon kiel sian patrujon, kiu nutris lian kreskadon. En 1907 li prelegis kun elkora amo: Vi staras antŭ miaj okuloj,mia kara Litovujo, mia malfelĉa patrujo, kiun mi neniam povas forgesi, kvankam mi forlasis vin kiel juna knabo.
四、祖国是立陶宛的原因和证据
现在波兰东部的比亚里斯托克地区，原住民文化是属于立陶宛地区的。我们现在所说的立陶宛地区，并不单指今天的立陶宛共和国；而是包括相邻的一些地区。这些地区在地理文化上有着同源的基础。真是一方水土养一方人，当柴门霍夫到莫斯科上大学，或者在波兰生活时，他马上感到自己说话的腔调不属于俄罗斯人或华沙人，而是属于立陶宛人的发音。当他在华沙行医时，以至于当地人根本不买它的帐，他的主要顾客还是那些来自立陶宛地区的移民或过客。他的妻子克拉拉·玆尔白尼克（1863-1924）不是华沙人，也是从老家立陶宛地区高纳斯市（现属立陶宛共和国）来的人。甚至，人们发现世界语创始人柴门霍夫在朗读世界语时并不标准，而是带着立陶宛腔的发音，把“sh”、”chi”读成了“s”、”c”等。所以，柴门霍夫地域感情上是属于立陶宛人的。他把生养自己的立陶宛当成了自己的可爱的祖国。他曾在1907年深情地说道：我亲爱的立陶宛，您就站立在我的眼前。虽然我少年时就离开了您，但我每时每刻不能把您忘记，我那苦难的祖国！（ Vi staras antŭ miaj okuloj,mia kara Litovujo, mia malfelĉa patrujo, kiun mi neniam povas forgesi, kvankam mi forlasis vin kiel juna knabo.）
Nun mi povas sinteze respondi temon de la prelego.
Laŭ leĝa teorio Zamenhof estas ŝtatano de Rusia Imperio. Lia oficiala nomo registrita sur sia leĝdokumento estas Lazar Markoviĉ Zamenov. Laŭ gento Zamenhof apartenas al la juda popolo de Ruslando. Li havas hebrean nomon Ljezer Mordka Zamenhof. En la jaro1895 Zamenhof naskiĝis kaj kreskis en Litova regiono de Rusia Imperio. Li prenas Litovujon sia naskiĝregiono kiel sian patrujon. Lia naskiĝloko estas Bialistoko, kiu nun apartenas al Pola Respubliko. Fakte Zamenhof longe vivis kaj fine dormis en Varsovio ĉefurbo de Pollando. Oni povas opinii ke li estu Pollandano (ne estu polo). Tamen, konsiderante kredon, Zamenhof kredas homaranismon. Li mem opinias ke li apartenas al la homaro!
现在我可以总结性的回答一下本文的问题了。
柴门霍夫从法理上讲是俄国人。他的俄文法定名字是：拉扎尔·马尔克维奇·扎迈诺夫。柴门霍夫从种族上讲是俄国犹太人。他的犹太名字是：列宰尔·莫尔得卡·柴门霍夫。柴门霍夫1859年出生在俄罗斯帝国的立陶宛地区。他把生养自己的立陶宛地区当作自己的祖国。柴门霍夫的出生地比亚里斯托克当今属于波兰共和国，而且柴门霍夫一生中很长时间是在波兰首都华沙渡过的，而且在此安息。所以说柴门霍夫的波兰人也不为过。从个人信仰上看，柴门霍夫崇信人类一员主义，他认为自己属于人类！
西安世界语协会会长王天义
2009年5月20日修改于西安
返回世界语研究栏目目录