刘鸿元
后缀-ig-在世界语中是一个很重要的构词元素，它可以加在任何词根后面，构成使役动词，表示“致使的效果”而并不精确说明用何种手段去“致使”。具体用法如下：
A. 加在动词词根后面，表示“使…做某事”。它可以：
1. 与不及物动词连用，-ig-的前面隐含着分词后缀-anta或-inta的意思，因而使不及物动词变为及物动词。例如：abortigi (= igi iun abortanta) 使流产／堕胎，bruligi 使燃烧／点燃，ĉesigi 使停止，daŭrigi 使持续／继续，devigi (= fari ke iu devu) 强迫，dormigi 使入睡／催眠，enuigi 使厌倦，estigi 使存在／使产生，faligi 使落下，ĝojigi 使高兴／使愉快，haltigi 使停止／阻止，irigi 使行走／请…走，kurigi 使奔跑，kuŝigi 使躺下，kutimigi 使习惯于，mortigi 杀死，pasigi 使通过／传送，pendigi 把…挂上／悬挂，pereigi 使丧生／杀死，rapidigi 加快／催促，sidigi 使坐下，starigi 建立／设立，suferigi 使受苦／使感到痛苦，ŝprucigi 使喷出／喷洒，venigi 使到来／请…来，等。
2. 与及物动词连用，-ig-的前面隐含着分词后缀-anta/-inta或-ata/-ita的意思；换言之，后缀-ig-在这里有时具有主动意义，有时具有被动意义。例如：
①主动意义：
sciigi amikon pri novaĵo LR.10 (= igi amikon scianta…) 把消息告知朋友
trinkigi ĉevalon je akvo PIV.460 (= igi ĉevalon trinkanta…) 给马饮水
Vi min manĝigos, mi vin trinkigos. PE.2562 你给我吃的，我就给你喝的。／你帮我，我也帮你。／≈互助互利。
Tondro kampulon memorigas pri Dio. PE.2438 雷声使乡巴佬记起上帝。（喻指受到危险威胁时才想起上帝。）
Pli bone estas enviigi, ol kompatigi. PE.1965 使人忌妒胜于令人同情。／宁可使人忌妒，也不要使人同情。
Ili lernigis sian langon paroli malveron. Jr.9:5 他们教舌头学习说谎。
Mi iam vin amis. ― Efektive, princo, vi kredigis min pri tio. H.89 我曾经爱过你。——真的，殿下，您曾经使我相信您爱我。
Vi vane penas / Kredigi min, ke tio estas vero. H.19 你力图让我相信这是真的，但这是徒劳的。
Ŝi devigis ŝin manĝi en la kuirejo kaj laboradi senĉese. Ek.13 她强迫她在厨房吃饭、不停地干活儿。
Kio decidigis lin elekti ĝuste min? ŜU.188 是什么使他决定就选择了我？
②被动意义：
sciigi novaĵon al amiko LR.10 (= igi novaĵon sciata…) 使消息为朋友所知／把消息告知朋友
trinkigi akvon al ĉevalo PIV.460 (= igi akvon trinkata…) 使水被马所饮／给马饮水
aŭdigi sian voĉon al iu alia (= igi sian voĉon aŭdata…) 使他人听到自己的声音
abonigi al iu gazeton PIV.460 使某人订杂志
Mi manĝigis kokinon al miaj gastoj. PIV.460 我给我的客人吃母鸡。
Ankaŭ al vi… li sentigos sian skurĝon. Rb.42 他也要让你尝尝他的皮鞭的滋味。
Mildeco pardonigas eĉ grandajn krimojn. Pr.10:4 柔和能免大过。
Ŝi havigas al mi multe da ĝojo. FA.3-59 她使我得到了许多快乐。
Tiu afero decidigis [al ili] la militon. PIV.460 这件事让他们下决心打仗。
[La ambaŭ teksistoj] komprenigis la neordinaran desegnon. FA.1-69 这两个织工把那些稀有的花纹描述了一番。
Marĉandado aĉeti ne devigas. PE.1498 讲价钱不一定非得买。／≈生意不成情意在。
Poste mi min distingigis per kuraĝo en bataloj kontraŭ romianoj. Tx 后来，我因自己在与罗马人的战斗中表现勇敢而显得很突出。
B. 与非动词词根连用，表示“使…变成某样（fari iun ia; fari, ke iu estu ia）”。它可以：
1. 加在形容词词根后，例如：akrigi (= fari akra) 使锋利，aliigi 使变为别样／改变，apartigi 使分开，beligi 使美／美化，blankigi 使白／漂白，blindigi 使失明／致盲，certigi 使确信，dikigi 使变厚／使发胖，pravigi 宣称（某人）正确，trankviligi 使安宁／抚慰，等。又如：
Laboro lacigas, sed akiro ĝojigas. PE.1244 工作使人疲劳，收获令人喜悦。
Kiu tro sin pravigas, tiu mem sin kulpigas. PE.1118 过分为自己辩解的人，反而使自己负罪。／≈欲盖弥彰。
Ĝi [= Tiu flamo] lumas, sed ĝi tute ne varmigas. H.32 这火焰发光，但是一点也不热。／这火焰是光多于热的。
La prudento necesigas / Nin venki la naturon. H.12 (= … igas necese, ke ni venku…) 理智迫使我们战胜禀性。
2. 加在副词词根、介词或词缀后面，例如：aligi (= fari ke iu venu al; almeti ion) 使加入／使添上，disigi (= fari disen) 使分散／使分开，eksigi 开除／解雇／免职，eligi 使从…中出来／释放，enigi 使进入／输入，forigi 使去远处／使消失，neprigi 使有必要／使务必，surigi 使到上面去／推上去，等。又如：
Mi senigis al vi la ĝojojn de via juneco. Rb.44 我使你丧失了你青春的欢乐。
Ni devas labori por kunigi, ne por disigi. PIV.459 我们应该促成联合，而不是分裂。
有时，可见加在数词后的用例，例如：
La sesan tapiŝon faldu duige antaŭ la tabernaklo. Er.26:9 这第六幅幔子要在罩棚的前面折上去。
3. 加在非合成的名词词根后，可分析为将-ig-加在由该词根派生而来的形容词形式后。例如：entuziasmigi (= fari entuziasma) 使有热情／激励，flamigi 使（火）烧旺／鼓舞，gastigi 接待（客人），glaciigi 使结冰，pintigi 使尖／磨尖／削尖，rajtigi 赋予…权力／授权，ruinigi 使成废墟／毁坏，vestigi 使穿衣服，等。又如：
Ne por la celo de propagando mi publikigas nun mian kredon. OV.339 我现在公布我的信仰并不是为了宣传之目的。
Tiamaniere la kongresoj reguligas la uzadon de la lingvo. OV.401 这样，我们的大会就能使语言的使用规范化。
Mi komencos / Rompadi vian koron, … / … se ankoraŭ / Kutimoj la malbonaj ĝin ne tute / Ŝtonigis. H.121 假如万恶的习惯不曾硬化你的心，我就要开始绞断它了。
4. 加在带有前缀性介词的名词词根后面，这时，后缀-ig-根据前缀的不同而具有不同的意义，而该名词总是该介词的补足成分。
①与地点介词连用时，后缀-ig-意为“将…置于某地”。例如：albordigi 将（船）靠岸／将…弄到岸边，alcentrigi 把…推向中心／使集中，devojigi 使偏离正道，elartikigi 使关节脱位／使脱臼，elnodigi 使（剧情）收场，enbalzamigi 用（防腐）香料保存（尸体），endigigi 筑堤坝拦（水），endomigi 把（人）请进屋里／把（物）搬进屋里，enkadrigi 将…放入框内／给…加框，enkaleŝigi 使（人）上四轮马车，enkasigi 把…纳入金库／收（款），enkorpigi 使具体化／体现，enlitigi 使上床（睡觉），enmanigi 把…放到某人手里，enŝipigi 将…装上船，enterigi 把…埋入土中，entombigi 把…葬入坟墓，internaciigi 使国际化，subakvigi 使下水／浸没，surkrucigi (= krucumi) 把…钉死在十字架上，surscenigi 把…搬上银幕，等。
②与表缺少或去除的介词连用时，后缀-ig-意为“将…去除”。例如：detronigi 把…赶下王位／废黜，dezonigi 使抽掉腰带，senakvigi 使无水／使脱水，senbridigi 卸下（马的）笼头／使无拘无束，senbukligi 使（头发）无卷曲，senmaskigi 除去（某人的）假面具，senordigi 使无序／弄乱，senorigi 除去…上的镀金层，senplumigi 拔光（鸟的）羽毛／给…褪毛，senpolvigi 擦去…上的灰尘／给…除尘，senvualigi 揭去（某人的）面纱／使暴露，等。
③与表方式的介词连用，后缀-ig-意为“使处于…状态中”。例如：endanĝerigi 使处于危险中／危及，laŭliniigi palisojn 将木桩排直，等。
C. 从所有的ig动词上都可以有规则地构造出：
1. 名词，意为“-igi动作（ago -igi）”或“-igi动作产生的事物（-igaĵo）”。例如：
aprobi la nuligon de kondiĉo PIV.460 赞成取消一项条件
mortigo de senfortaj bestoj DP.159 杀死弱小动物／对弱小动物的虐杀
kondamnita je pendigo PIV.460 被判绞刑
Estu trankvila, mi donos al vi kontentigon. PIV.460 请放心，我会让你满意的。
2. 形容词，意为“（能够）使然的（-iganta, povanta -igi）”。例如：
saniga aero PIV.460 有益健康的空气
mortiga frapo PIV.460 致死的一击
trankviligaj vortoj ŜU.16 安慰的话
ruinigema filino de Babel Ps.137:8 将要被灭的巴比伦城（“城”原文作“女子”）
3. 副词，意为“使然地（en -iga maniero）”。例如：
enuige paroladi PIV.460 令人生厌地讲话／作乏味的演讲
devige rideti PIV.460 勉强地微笑／强颜微笑
memorige por la Izraelidoj Nm.16:40 给以色列人作纪念／让以色列人谨记
Oni… ne lavis vin purige per akvo. Jĥ.16:4 （你的父母）没有用水洗你，使你洁净。
Jen estas la limoj, laŭ kiuj vi devas dividi heredige la teron. Jĥ.47:13 你们要照地的境界分地为业。
La tablo estis kovrita per blindige blanka tablotuko. FA.2-113 桌上铺着炫目的白台布。
Ne donu kreskige al via frato monon, nek manĝaĵon. Re.23:19 你借给你弟兄的，或是钱财或是粮食，都不可取利。
Neniu el ni donos sian filinon edzinige al Benjamenido. Jĝ.21:1 我们都不将女儿给便雅悯人为妻。
Estas tre dolorige pensi, ke homo, kiun oni amis, ne plu ekzistas. RV 想到所爱的人已不在世，这是很令人痛心的。
D. 独立使用：igi，是及物动词，意思同后缀-ig-；但是，在语言实践中，柴门霍夫将它只用于“鼓励／说服／到达”等含义。他要么单独用它。例如：
Mi mem ne scias. Nenatura forto min igis. Rz.92 我自己也不知道，一种非自然的力量推动着我。
Kial ŝi devus tiel agadi…? Kio ŝin igus…? BV.35 她为什么非得这么做？什么促使她这么做的？
要么跟动词宾语连用，通常是为了避免歧义，或是为了避免不常见的合成词（如-iĝigi），或是为了避免各种宾语过度累积。例如：
la maniero, kiel igi la libristojn havi librojn Esperantajn Z 如何使书商拥有世界语书的方式
rimedo por igi la mondon komenci uzadi la lingvon Z 让全世界都使用这种语言的措施
igi la aliajn gazetojn konatigi siajn legantojn kun nia literaturo Z 说服其他杂志去给它们的读者介绍我们的文学
Fariĝi pli singarda igis min via propra letero. Z 您的亲笔信使我变得更谨慎了。
La voĉo de la Eternulo igas cervinojn naski. Ps.29:9 耶和华的声音惊动母鹿落胎。
Kaj ekinsistis super li la plejaĝuloj…, por igi lin leviĝi de la tero. Sm2.12:17 老臣来到他旁边，要把他从地上扶起来。
[Vintra tago] igas la grupojn ĉirkaŭ ĉiu kameno fari pli malvastan ligon. BV.51 冬日里的一天，使得围坐在壁炉旁的两组人形成了一个更加紧密的社交联盟。
返回世界语学习问答栏目