| 世界语教程 | Kurso de Esperanto | 魏以达、刘祖军 合编 |
La Tridek-unua Leciono
第三十一课
Teksto
Revuo de Futbalistoj
En junuio de tiu ĉi jaro, ĉies atento direktiĝos al Argentino. Tiu lando, en suda Ameriko, akceptos la 16 plej bonajn futbalajn teamojn de la mondo.
Intereso pri la futbalo (kaj ĉefe pri la monda ĉampioneco, kiu okazas en ĉiu kvara jaro) senhalte kreskas; kreskas ankaŭ la nombro de la partoprenantaj landoj. En la unua ĉampioneco (1930), en Urugvajo, partoprenis nur 13 teamoj. Dum la lastaj jaroj, aliĝis proksimume 100 naciaj teamoj; sed nur 16 plej sukcesaj rajtas veturi al la finala konkurso, por akiri la oran pokalon kaj la titolon “ĉampiono de la mondo”.
Kelkaj naciaj teamoj, kiuj iam distingis sin per alta nivelo en tiu ĉi sportobranĉo, nun povas partopreni nur kiel spektantoj. Ili ne sukcesis trapasi la kvalifikadon. Mi mencias nur la jenajn: Urugvajo, Ĉeĥoslovakio (ĉampiono de Eŭropo), Sovetunio.
Inter la spektantoj de la ĉi-jara ĉampioneco troviĝos multaj futbalistoj, kies nomoj flugis tra la mondo antaŭ 4 aŭ 8 jaroj: Pele, Beckenbauer, Jaŝin, Charlton kaj aliaj. Sed eble ĝuste dum la ĉijara ĉampioneco famiĝos novaj nomoj kaj aperos novaj steloj sur la futbala ĉielo.
Jam dekfoje, oni luktis por posedi la titolon “ĉampiono de la mondo”. Certe estas interese rigardi, kiuj estis la plej bonaj:
1930………..Urugvajo
1934………..Italio
1938………..Italio
1950………..Brazilo
1954………..FR Germanio
1958………..Brazilo
1962………..Brazilo
1966………..Anglio
1970………..Brazilo
1974………..FR Germanio
Kaj kies nomon oni skribos sur la listo en 1978? Por tion scii, ni devas atendi ĝis la fino de junio. Tiam, en Buenos Aires, okazos la masta matĉo de la 11-a ĉampioneco tutmonda. Kiu venkos? Ĉu ĝi estos iu teamo el Eŭropo? Ĉu, denove, futbalistoj de Suda Ameriko? Aŭ ĉu okazos surprizo? Oni diras: la pilko estas ronda, kaj la matĉo finiĝas je la lasta fajfo de la ludestro.
La plej bona teamo gajnu!
Vortoj (生词)
| revuo 评论 | mencii 提到 |
| ĉies 所有人的，每个人的 | Eŭropo 欧洲 |
| teamo 队 | lukti 角逐，搏斗 |
| ludi 玩，打（球等） | posedi 拥有，占有 |
| ĉampiono 冠军 | listo 名单 |
| spekti 欣赏，观看 | venki 战胜，获胜 |
| matĉo 比赛 | pilko 球 |
| nombro 数目 | fajfo 哨音 |
| partopreni 参加 | gajni 获得，赢得 |
| finala 决赛的 | Urugvajo 乌拉圭 |
| konkurso 竞赛 | Ĉeĥoslovakio 捷克斯洛 伐克 |
| pokalo 奖杯，杯子 | Italio 意大利 |
| titolo 称号，头衔 | Brazilo 巴西 |
| distingi 区分，使突出 | FR Germanio 西德 |
| nivelo 水平 | Anglio 英国 |
| sporto （体育）运动 | estro 长，首领，头目 |
| kvalifiki 使……合格 | Argentino 阿根廷 |
| ronda 园的 |
【概说】
动宾结构中的介词 de
介词 de 有许多用法。本课中出现的动宾结构我们是第一次见到，下面加以说明。
课文的标题是 Revuo de Futbalistoj，照我们以往所学的用法，de 似乎可理解为所属关系，标题便可译为“足球运动员的评论”。其实不然，这里所表达的意思并不是足球运动员在评论什么，而是他人在评论足球运动员。此处的正确译文应该是：“评足球运动员”。de 在这里不表示所属，而表示“对于……”。实际上 de 所连接的两个部分有动宾关系，即介词前的名词在逻辑上起动词谓语的作用，而介词后的名词在逻辑上是前一个名词的宾语。又如：
lernado de Esperanto 学习世界语，posedado de matematiko 掌握数学，prezento de dancoj 表演舞蹈
这种用法不易理解，但要掌握也不是很难。只要注意以下几点，就容易掌握了：
- 介词 de 前面的名词肯定是及物动词转化的；
- 介词 de 后面的名词在逻辑上多不能做前面已变成名词的动词的主语；
- 结合上下文或全文比较。
如：posedado de matematiko 这个短语一定是动宾关系，因为它具备了上面三个条件中的两个，即 posedado 是及物动词 posedi 派生转化而成，且 matematiko 在逻辑上不可能“掌握”别的什么东西，而只能被别人所掌握。
像 revuo de futbalistoj 这样的短语中的 futbalisto 在逻辑上尽管可以评论别人，但结合全文一看，便知道它在此处只能充当宾语的角色。
【句型与课文注释】
- 这是一篇关于足球运动的评论，写于1978年4月，即在当年举行的世界杯足球大赛之前两个月，因此，要注意作者行文中的时态。
- En junio de tiu ĉi jaro:至1978年6月。
- Ĉies atento direktiĝos al Argentino:每个人的注意力都会转向阿根廷。因为1978年的世界杯足球大赛将在阿根廷举行。
- la 16 plej bonajn futbalajn teamojn: 16只最好的足球队。经过各大洲的预选赛后，产生16个队在阿根廷进行最后角逐，以夺取冠军。
- ĉampioneco:冠军的称号，冠军赛。
- en cjiu kvara jaro:每个四年。又如：en ĉiu dua jaro （每隔两年），en ĉiu tria jaro（每隔三年）
- aliĝi:加入。
- proksimume:大约。这个词由接尾词 -um 加词根 proksim- 构成。
- nur 16 plej sukcesaj = nur 16 plej sukcesaj teamoj
- finala konkurso:决赛，（进行）决赛圈的角逐。
- sportobranĉo:运动项目。branĉo 的引伸义是某个组织或某种活动的分支。
- spektantoj:观众。
- kvalifikado:对于资格的审查。此处指预选赛。
- la jenajn landoj = la jenajn landojn. jen可以加 -a 变成形容词，意为“下面的，下列的”等。
- troviĝi:被发现，存在着，有。
- antaŭ 4 aŭ 8 jaroj:在4年或8年以前。世界杯足球大赛每隔4年举行一次。
- Pele:贝利；Beckenbauer: 贝肯鲍尔；Jaŝin: 亚辛；Charlton: 查尔顿。他们都是驰名足坛的名将。
- rigardi是不定式作主语，后面的 kiuj 从句又是 rigardi 的宾语从句。
- FR Germanio是 La Federacia Respubliko de Germanio（德意志联邦共和国，现已与德意志民主共和国合并为德国）的缩写形式。缩写部分按字母名称念。
- Buenos Aires:布宜诺斯艾利斯，阿根廷首都。
- Aŭ ĉu okazos surprizo:或者会爆出冷门吗？
- Oni diras… la ludestro:常言道：求是园的，裁判的最后一声哨音响过，比赛就结束了。意即鹿死谁手还为可知，最后的结果也只有等比赛最后结束方能知晓。
Gramatiko （语法）
国家名称
国名的构成有两大类，一类是派生，一类是以民族名称代替国名。
一、派生
派生有三种方法：
- 民族名称加 -uj:
| 民族 | 国家 |
| Anglo | Anglujo（英国） |
| Aŭstro | Aŭstrujo（奥地利） |
| Germano | Germanujo（德国） |
| Hindo | Hindujo（印度） |
| Ĉino | Ĉinujo（中国） |
- 民族名称加 -i:
| Anglo | Anglio（英国） |
| Aŭstro | Aŭstrio（奥地利） |
| Germano | Germanio（德国） |
| Hindo | Hindio（印度） |
| Ĉino | Ĉinio（中国） |
由上可知，-uj 和 -i 实际上是可以互换的。正是的用法应是 -uj, 但人们常用 -i，而不用 -uj。
- 民族名称加 -lando构成：
| 民族 | 国家 |
| Brito | Britlando（英国） |
| Ruso | Ruslando（俄国） |
| Sviso | Svislando（瑞士） |
由-lando构成的国名通常显得笨重，因此人们常用 -uj 或 -i 来代替 -lando。
二、以民族名称代替国名：
Brazilo（巴西），Urugvajo（乌拉圭），Usono（美国）
这种用法多见于历史很短的国家。在美洲与非洲特别多见。
另外，有些国家因历史的原因，光有种族的名称来派生还不足以说明问题，而加上了一定的形容词等，这时必须加冠词。如：
La Federacia Respubliko de Germanio（西德）
La Popola Respubliko de Mongolio（蒙古人民共和国）
同义词
akiri, gajni
两个词都有“获得”的意思。akiri 表使用过一定的努力获得某物。它获得的对象多半是具体的实物。而 gajni 则多指在一定的比赛或竞争中获胜，获得的对象多半是抽象的东西。
Vi devas akiri monon per via laboro. 你应该用自己的劳动去挣钱。
Li laboris dum tuta jaro, sed li eĉ ne akiris domon. 他干了整整一年，但他连房子也没有挣得一间。
La plej bona teamo gajnu! 愿最好的队获胜！
La teamo gajnis la matĉon. 那个队赢得了比赛。
Se vi ne semas nun, vi ne povos gajni aŭtune. 你现在不播种，秋天就不会有收获。
Ĉni povas gajni la batalon? 我们会赢得这场战斗吗？
词缀用法
-ebl, -ec
-ebl
接尾词 -ebl 表示可能的，一般只加在及物动词之后，具有被动意义。
legi（读）—— legebla（可阅读的）
vidi（看见）—— videbla（能被看见的）
kredi（相信）—— kredebla（可相信的）
manĝi（吃）—— manĝebla（能吃的）
-ebl 可以转化或派生为新词，如：ebla（可能的），eblo（可能），eble（可能地），ebleco（可能性），ebligi（使……可能）。
-ec
接尾词 -ec 表示抽象的性质，多与形容词或名词一起构成新词：
amiko（朋友）—— amikeco（友谊）
infano（儿童）—— infaneco（童年）
juna（年轻的）—— juneco（青春）
certa（确实地）—— certeco（确实）
necesa（必要的）—— neceseco（必要性）