第六单元语法问答
(18-20课)
- 问:为什么汉语中的“虽然…但是”译成世界语必须是“kvankam… tamen”?我们能不能将这组相关连词中的tamen改成sed?
答:将汉语中的“虽然……但是”译成“kvankam… sed”是中国世界语初学者常犯的错误之一。这个错误是受汉语习惯影响所致。我曾收到一位学员的来信。他在信中询问为什么在“kvankam… tamen”这组相关连词中必须使用“tamen”的理由,并说:“为了使世界语更简单易学,在不违背逻辑和基本语法规则的前提下,有些“习惯”不应带有强制性,如‘kvankam… sed’的用法为什么就不可以容忍呢?”看来这个问题带有普遍性,有必要分析、阐述一下,以统一我们的认识。我的看法是:“kvankam… sed”的说法既不符合逻辑,也不符合语法规则。
要弄清这个问题,首先必须讲一讲“sed”和“tamen”的区别。
“sed”是并列连词,它的主要作用是:
- 表示前后两个分句之间在意思上的对立关系。例如:
Mi volis ŝlosi la pordon, sed mi perdis la ŝlosilon. 我想要锁门,但我把钥匙丢失了。
Amiko estas kara, sed vero pli kara. (谚语)朋友可贵,但真理更可贵。
Lango miela, sed koro kruela. (谚语)口蜜腹剑。
Ne venas mont’ al monto, sed homo homon renkontas. (谚语)山和山不会相遇,人与人总会相逢。
- 用来引出对上文的限制条件。例如:
Kantu, sed ne tro laŭte. 唱吧,但声音不要太大。
Li akceptis tiun taskon, sed sen entuziasmo. 他接受了那项任务,但不热情。
Ŝi salutis la gaston, sed en ĉina etiketo. 她向客人行礼,但用的是中国礼节。
Mi obeas vin, sed malgraŭvole. 我服从你,但不是情愿的。
“tamen”也是并列连词,它的词义是“虽然如此,但还是……”(有malgraŭ tio的含义),表示尽管前一分句所叙述的是事实,但后一分句所叙述的也是事实,而且这后一事实并不因前一事实的存在而不成立或不发生。由此可见,在“tamen”连接的并列复合句中,前一分句所表达的意思具有让步的性质,后一分句的“tamen”表示让步后的句意转折。例如:
Li kuris tre rapide, tamen li malfruis. 他跑得很快,但还是迟到了。
La pilolo estas maldolĉa, tamen oni devas ĝin engluti. 这药丸很苦,可必须把它吞下。
Ni ne vivas por manĝi, tamen sen manĝi oni ne povas vivi. 我们生活不是为了吃饭,然而不吃饭我们就不能生活。
Ŝi devigis sin esti serioza, tamen ŝi ne povis kaŝi sian rideton. 她竭力装作严肃的样子,但她掩饰不住自己的笑容。
Cent semoj perdiĝas, tamen ni semas konstante. 种下的千百粒种子丢失了,然而我们还在不断播种。
弄清了“sed”和“tamen”的基本用法和区别,现在让我们再来看一看“kvankam”的句法作用。它是一个从属连词,用来引导一个让步从句,表示“按情理本应如此但实际并未如此”的原因或理由(subjunkcio, montranta kaŭzon aŭ motivon, el kiu devus rezulti efiko, kiu tamen ne estiĝas))。例如在“kvankam ŝi estas riĉa, ŝi vestas sin tre simple.”(她虽然富有,但穿得很简朴)这句话中,既然她很有钱,按常理她本应该穿得讲究甚至华丽一些,但实际相反,她穿得很简朴。按语法分析,“kvankam”所引导的是一个让步从句,后面的“ŝi vestas sin tre simple”是主句。如果说话人要进一步强调主句所表达的内容,可以在主句前加上“tamen”与前面的“kvankam”相呼应,但不能加“sed”,因为,如前所述,“sed”不能起这样的作用(它只能表示“对立”和“限制”的关系),只有“tamen”才能起到这种表示与情理相违的强调作用,也就是让步后句意的转折作用。
实际上,刚才所举的这个例句可以有四种说法:
① Ŝi estas riĉa, sed vestas sin tre simple.
② Ŝi estas riĉa, tamen ŝi vestas sin tre simple.
③ Kvankam ŝi estas riĉa, ŝi vestas sin tre simple.
④ Kvankam ŝi estas riĉa, tamen ŝi vestas sin tre simple.
第一和第二句在结构上都是并列复合句。第一句着重表示“富有”和穿着“简朴”之间的对立关系;第二句着重表示尽管“富有”,但穿着很“简朴”的矛盾。第三句是表示让步关系的主从复合句,着重说明主句中所说的穿着“简朴”是在与从句所说的“富有”相矛盾的情况下发生的;第四句是用相关连词构成的复合句,它比第三句更强调“富有”和穿着“简朴”这种与情理相违的矛盾状况。
- 问:从属连词“dum”在作“当…时”讲时,与kiam有何区别?
答:dum表示主句的行为发生在从句所叙述的那段时间里,因此它所引导的从句中的谓语必须是表示延续性动作或状态的动词。例如:
Dum li skribis la leteron, mi legis libron. 在他写那封信的时候,我在看一本书。(skribi是延续性动词)
Dum ŝi kantis, ĉiuj silente aŭskultis. 她唱歌时所有人都在静听。(kanti是延续性动词)
Dum Johano ne estis hejme, oni prirabis lian loĝejon. 约翰不在家时,有人抢劫了他的住宅。(ne esti hejme表示一种状态)
Forĝu feron, dum ĝi estas varmega. 〈谚〉趁热打铁。
kiam作“当…的时候”讲时,它所引导的谓语动词可以是表示瞬时性动作的,也可以是表示延续性动作或状态的。例如:
Mi trovis lin ĉiam ĉe laboro, kiam mi lin vizitis. 我去看望他时发现他总在工作。(viziti是延续性动词)
Kiam mi eniris en lian ĉambron, li dormis. 我走进他房间时,他在睡觉。(eniri是瞬时性动词)
Mi petas vin poste sendi al mi la libron, kiam mi ĝin bezonos. 我请求您日后在我需要时把这本书寄给我。(bezoni是延续性动词)
Kiam oni estas riĉa, oni havas multajn amikojn. 人在有钱的时候朋友多。(esti riĉa表示一种状态)
- 问:表示“只要”的“se nur”中的两个词是否可以间隔开来使用?
答:可以。“se nur”中的nur和它单用时一样,应该放在说话人所要强调的词的前面(请参阅课本第十四课的语法)。例如:
Se ni ellernas nur la sufikson “il”, ni povas esprimi ĉian instrumenton.
我们只要学会后缀“il”,我们就能够说出各种工具的名称。
Vi povos ellerni tiun ĉi fremdan lingvon, ~ vi nur havos persistecon 只要你有毅力,就能学会这门外语
Ĝi estus jam ĝoja, se nur la anasoj volus ĝin toleri inter si. 只要鸭群接受他,它就已经很高兴了
Nun mi povas ricevadi de tiu besto anasajn ovojn — se ĝi nur ne estas anaso virseksa 现在我可以得到它下的鸭蛋了——只要它不是公鸭
顺便说一下,“se nur”还可以写成“nur se”这样的形式。例如:
Nur se vi revenos, mi kontentos. 只要你回来,我就满足了。
- 问:“eĉse”是否可以写成“se eĉ”?
答:可以。写成“se eĉ”时,eĉ的位置可以根据表达的需要放在强调的词前面。例如:
Se vi eĉ petegus lin, li ne cedus. 即使你恳求他,他也不会让步。
Se eĉ malforte ni puŝos, la muro tuj falos. 即使我们轻轻地推,墙也会立刻倒下。
Ŝi ankoraŭ ne venis, sed ŝi iam venos, se ĝis tiam pasos eĉ multe da jaroj. 她还没有来,但到那时即使许多年过去了,她还是会来的。
- 问:“eĉse”或“se eĉ”所引导的从句中的谓语动词一定要使用假定式吗?
答:不一定。这要看句子所表达的内容而定。如上面所举的第二和第三个例句,它们的谓语动词都是用的陈述式将来时。
- 问:“se nur”所引导的从句中的谓语动词是否可以使用假定式?
答:如果句意需要,也可以使用假定式。例如:
Tradukanton mi povus trovi facile, se mi nur havus monon por presado. 只要我有钱支付印刷费用,我是能够很容易找到译者的。(说话时事实上没有钱)
Se nur estus lumo en la kaverno, vi trovus tie ĉion neesprimeble bela. 只要洞穴中有光,你会发现那里一切都说不出的美丽。(事实是洞穴中没有光)
顺便说一下,有时“se nur +动词假定式”还可以表示强烈的愿望,在这种情况下主句不需要表达出来。例如:
Se mi nur scius tion! 我要是知道该多好啊!
Se mi nur povus forkuri el ĉi tie! 要是我能从这里逃出,就好了!
Se mi nur povus ĝin vidi en plena tuteco! 但愿我们能看到它的全貌!
Nur unu vorton — nur unu vorton se ŝi dirus al mi! 她要是对我说一句话——哪怕只一句话,该多好啊!
- 问:课本上的“Mi ricevis de mia onklo donacon”可否改写成“Mi ricevis donacon de mia onklo”?
答:可以,但两句话的意思略有不同。原句的意思是“我从我叔叔那时收到一件礼物”,改变后的句意是“我收到我叔叔的一件礼物。”按照语法分析“de mia onklo”在原句中是谓语动词ricevis的状语,而在后一句中则是名词donacon的定语。
返回《王崇芳世界语实用中级课本》学习辅导目录