世界语详解语法
第16章 疑问句与回答
16.1 KI疑问句
KI疑问句由KI首词表词（§11.3）构成。KI首疑问词指代人们寻求的信息。KI首词通常位于疑问句的开头：
- Kion vi volas? — Mi volas manĝon! 你想要什么？——我想要吃的（东西）！
- Kian manĝon vi deziras? — Mi deziras malmultekostan manĝon! 你想要（吃）何种食物？——我想要（吃）便宜的食物！
- Kiel vi fartas? — Mi fartas bone! 你（身体）好吗？——我（身体）很好！
- Kiom da pomoj vi havas? — Mi havas du kilogramojn da pomoj! 你有多少（只）苹果？——我有两公斤苹果！
- Kies estas tiu aŭto? — Ĝi apartenas al Anno! / Ĝi estas de Anno! / Ĝi estas ŝia! 那辆车是谁的？——它属于安娜！／它是安娜的！／它是她的！
- Kiam do? — Morgaŭ! 那么何时呢？——明天！
KI首疑问词也用在疑问从句（§23.2）中：Ŝi demandis, kion mi volas. 她问我要点什么。
16.2 Ĉu疑问句
Ĉu疑问句由疑问词ĉu构成。Ĉu疑问句寻求对全句正确性的确认。回答通常是jes或ne。Ĉu通常位于疑问句开头：
- Ĉu vi komprenas min? — Jes, mi komprenas vin! / Ne, mi ne komprenas vin! 你懂我的意思吗？——是的，我懂！／不，我不懂！
- Ĉu vi estas Kanadano? — Jes, mi estas Kanadano! / Ne, mi ne estas Kanadano! 你是加拿大人吗？——是的，我是加拿大人！/ 不，我不是加拿大人。
- Ĉu li? — Jes, li! 是他吗？——是的，是他！
- Ĉu ĝi estas taŭga? — Jes, (ĝi) estas! 它合适吗？——是的，（它）合适！
Ĉu疑问句也可以是选择疑问句。这时，回答通常是在不同的选项之间进行选择：
- Ĉu vi volas kafon aŭ teon? — Mi volas kafon! / Mi volas teon! / Mi volas nek kafon, nek teon! / Mi volas kaj kafon, kaj teon! 你想要咖啡还是茶？——我想要咖啡！／我想要茶！／我不要咖啡，也不要茶！／我既要咖啡也要茶！
- Ĉu li aŭ ŝi? — Ŝi! / Li! / Iu ajn el ili! / Neniu el ili! / Ambaŭ! 他还是她？——她！／他！／他们中的任何一个！／他们中一个也不是！／两人都是！
16.3 回答用词
回答ĉu疑问句可以只说出对疑问句给出回答的句子（完整的或缩略的）：
- Ĉu vi amas min? — Mi amas vin! 你爱我吗？——我爱你！
- Kaj ĉu vi longe lernis? — Ho, mi lernis ne malpli ol tri jarojn. 你学的时间长吗？——啊，我学了不少于三年。
但是，通常使用回答用词jes和ne。这种回答用词本身如同一个完整的句子。然而，在回答用词后面常常会加上一个完整的回答句或其部分内容以使意思更加清楚。
16.3.1 Jes
回答用词jes给出肯定回答：
- Ĉu vi volas kafon? — Jes! (= Mi volas kafon.) 你要咖啡吗？——是的！
- Ĉu vi ion deziras? — Jes! (= Mi ion deziras.) 你想要点什么吗？——好的！
- Ĉu la Universala Kongreso estos en Eŭropo ĉi-jare? — Mi pensas, ke jes! = Mi pensas, ke ĝi ja estos en Eŭropo ĉi-jare! 国际大会今年在欧洲召开吗？——我想是的。◇回答用词jes代替整个回答从句（引导词ke除外）。
不要在句子内部使用jes来强调某事物的真实性。对此要用小品词ja。不要说：*Tiu ĉi vino ne estas dolĉa, dum tiu alia jes estas.* 要说：Tiu ĉi vino ne estas dolĉa, dum tiu alia ja estas. 这酒不甜，而那酒确实甜。
16.3.2 Ne
回答用词ne给出否定回答：
- Ĉu vi volas kafon? — Ne! (= Mi ne volas kafon.) 你要咖啡吗？——不要！
- Ĉu vi ion deziras? — Ne! (= Mi nenion deziras.) 你想要点什么吗？——不要！
- Ĉu li estas blondulo aŭ brunulo? — Ne, pli kaŝtanhara. = Li estas nek blondulo nek brunulo, li estas pli kaŝtanhara. 他的头发是金色的还是棕色的？——都不是，是深栗色的。
- Ha, ĉu efektive la malgranda Kay mortis? La rozoj estis sub la tero, kaj ili diras, ke ne! = … ili diras, ke li ne mortis. 小加伊真的死了吗？那些玫瑰花就在地下，它们说没有死！
要注意作为句子内部否定词的ne（§15）与作为回答用词的ne之间的区别：
- Ne venu ĉi tien! = Mi volas, ke vi ne venu ĉi tien. 不要到这里来！◇Ne否定谓语。
- Ne, venu ĉi tien! = Ne! Mi ja volas, ke vi venu ĉi tien. 不，请到这里来！◇Ne是回答用词，其本身大致起完整句子的作用。
如果回答用词ne之后紧跟着以动词开头的句子，则发音时必须在ne之后带有清晰的停顿以避免误解。
16.3.3 Jes和ne用于否定疑问句
用于否定疑问句的回答用词有两种方式。一种体系更常用于西方语言，另一种体系更常用于东方语言。因此，人们可以谈论西方用法和东方用法，但是，在许多国家和语言中实际上这两种体系并列存在。在世界语中，这两种体系都是“本土的”。柴门霍夫更常依据西方体系使用jes和ne，但是，他也多次使用东方体系。
西方体系
在西方体系中，jes指代肯定回答句，ne指代否定回答句。否定回答句是主句部分
中带否定词（ne或NENI首词）的句子。在西方体系中，回答用词的意思不取决于疑问句的形式。如果疑问句是否定的，就用与无否定词的疑问句所用相同的回答用词来回答。重要的仅仅是回答用词所指代的该回答句的形式：
- Ĉu vi volas kafon? 你想要咖啡吗？◇肯定疑问句。
— Jes! (= Mi volas kafon.) 想要！
— Ne! (= Mi ne volas kafon.) 不要！
- Ĉu vi ne volas kafon? 你不想要咖啡吗？◇否定疑问句。
— Jes! (= Mi volas kafon.) 不，我想要！
— Ne! (= Mi ne volas kafon.) 是的，我不要！
- Ĉu vi nenion deziras? 你什么也不要吗？
— Jes! (= Mi ja deziras ion.) 不，我要一点！
— Ne! (= Mi deziras nenion.) 是的，我什么也不要！
对否定疑问句（根据西方体系）作肯定回答，也可以使用强势回答Jes ja! = Jes, tiel ja estas!（或类似的）：
- Ĉu vi ne volas trinki la malvarman kafon? — Jes ja! (= Jes, mi ja volas trinki ĝin.) 你不想喝冷咖啡吗？——不，我要喝的！
一些人用tamen代替jes ja。
东方体系
在东方体系中，jes恰恰对疑问句所含内容进行确认，而ne则否认整个疑问句。在该体系中，jes和ne在否定疑问句上互换作用：
- Ĉu vi volas kafon? 你想要咖啡吗？◇肯定疑问句。
— Jes! (= Mi volas kafon.) 想要！
— Ne! (= Mi ne volas kafon.) 不要！
- Ĉu vi ne volas kafon? 你不想要咖啡吗？◇否定疑问句。
— Jes! (= Mi ne volas kafon.) 是的，不要！
— Ne! (= Mi ja volas kafon.) 不，要一点！
- Ĉu vi nenion deziras? 你什么也不要吗？
— Jes, mi nenion deziras. 是的，我什么也不要。
— Ne, mi ja deziras ion. 不，我要一点。
两种逻辑
这两种回答否定疑问句的体系都是符合逻辑的，但是方式不同。如果世界语中只有一种体系可能会更好。原则上可以推荐西方体系，因为迄今为止它更常用，并且在柴门霍夫那里明显地更常见。但是，要达到唯一一种体系的完全统一的用法似乎是不可能的。这两种用法在世界语中都是“本土的”。因此，要小心对待否定疑问句的回答。为了不冒误解的风险，最好加上意思清晰的回答句。
中国世界语网站绿网
Verda Reto, la ĉina esperanta retejo
https://reto.cn