世界语详解语法 比较

世界语详解语法

第14章  比较

14.1 Pli, plej

比较等级用pli和plej表示,通常修饰形容词或副词,但是也修饰其他词。

14.1.1 Pli

Pli表示被修饰的性质、方式、动作等超过与之比较的其他事物。表示pli短语所超过的事物使用小品词ol:

  • La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas pli blanka.  纸很白,但是雪更白。◇雪之白超过纸之白。
  • Mi havas pli freŝan panon, ol vi.  我有比你(的)更新鲜的面包。◇我的面包的新鲜度超过你的面包的新鲜度。
  • Nu, iru pli rapide!  那好,再跑快一点!◇让你的速度超过现在的速度。
  • Du homoj povas pli multe fari ol unu.  两人可比一人多做事。◇两人可做的量超过一人可做的量。
  • Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem.  我兄弟对斯蒂芬说他爱他胜过爱自己。◇我的兄弟既爱斯蒂芬又爱他自己,但是他对斯蒂芬的爱超过其自爱。
  • Mieno lia montris pli suferon, sed ne koleron.  他的脸上悲哀多于愤怒。◇他的脸上露出各种表情,但是,更多的是痛苦(悲哀)。
  • Ĝi eĉ unu minuton pli ne povus elteni.  它(竖琴和小提琴的演奏)再也奏不下去,即使一分钟也不行了。◇Pli = pli longe.
  • Restas ĉirkaŭ dek personoj, ne pli. 剩下大约十人,没有更多人了。◇Pli = pli multaj.

不要将pli与小品词plu混淆,后者表示动作或状态没有停止而是在继续。Plu是时间词:Tenu ankaŭ plu ĝin en sekreto. = Ne ĉesu teni ĝin en sekreto. / Daŭrigu teni ĝin en sekreto. 继续保守其秘密。Ni ne ĉesis labori, sed plu faris niajn taskojn. 我们没有停止工作,而是继续完成我们的任务。Mi plu amos vin ĝis la morto. 我将继续爱你一直到死。

只有当句中有其他时间词或时间词被省略时,pli才可以表示时间:

  • Li rakontis plu. = Li daŭrigis sian rakontadon.  他继续讲述。
  • Li rakontis pli. = Li rakontis pli multe da aferoj.  他讲述更多的事情。
  • Li ne vivos plu. = Li ne vivos pli longe.  他将活不久了。
  • Mi pensas, ke ĝi estos konstruata pli [longe] ol tri jarojn.  我想它将在建三年以上。◇这里不可能用plu,因为后接要求pli或类似词语的ol短语。

14.1.2 Plej

Plej表示被修饰的性质、方式、动作等超过与之比较的所有其他事物。可以是现存的所有其他事物,或是上下文中的所有其他事物:

  • Aŭgusto estas mia plej amata filo.  奥古斯特是我最爱的儿子。◇不存在我更爱的儿子了。
  • Ŝi prenis la plej belan arĝentan vazon, kiu estis en la loĝejo.  她拿了曾经是宅内的最好看的那只银花瓶。◇那里没有更好看的花瓶了。
  • Li estas tre ekkolerema kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo.  他很爱生气,常常为最小的琐事就发火。
  • Li ekaŭdis bruan tonon, kiu povis ektimigi la koron eĉ de plej kuraĝa viro.  他听到一阵喧闹的声音,这声音可以把胆子最大的人都吓倒。
  • Plej multe li amas, ke oni lin bone akceptu, ke la regalado estu bona. = Li plej amas, ke…  他最喜欢人们很好地认可他的招待非常周到。

为了表示plej短语在其中起效的组群,通常使用介词el:Ŝi estas la plej saĝa el ĉiuj, kiujn mi konas. 她是我认识的所有人中最聪明的。也可以用en, sur或其他地点介词表示plej短语起效之处:Ĝi estas la plej alta montaro en Azio. 它是亚洲最高的山。

当准确地比较两个事物时,la pli和la plej之间的区别就消失了。当两个事物中的一个大于另一个时,它也自动是其中最大的:

  • Ĝi estas la pli bona el la du. = Ĝi estas la plej bona el la du.  它是两个当中较好的[最好的]一个。

如果说la pli,通常只能是两个被比较的事物,不需要加上el la du:

  • Ŝi estas la pli aĝa. = Ŝi estas la plej aĝa el la du.  她是(两人中)年长的。

但是,在某些上下文中不一定只有两个:

  • Ĉu tiu estas unu el viaj malpli aĝaj fratinoj? Ne, ŝi estas la pli aĝa.  那一位是你妹妹当中的一个吗?不,她是姐姐。◇她是我许多姐妹当中年纪比我大的那一个。

许多人甚至认为,当比较两个事物时,必须要用la pli,这时用la plej是错误的。不管怎样,使用la pli常常是更加优雅的。

14.1.3 Malpli, malplej

人们还可以使用malpli和malplej等形式进行比较:

  • Via pano estas malpli freŝa, ol mia. ≈ …pli malfreŝa…  你的面包不如我的新鲜。
  • La amaso kuris malpli rapide ol la veturilo, kiu ruliĝis tre rapide. ≈ … pli malrapide…  人群没有车辆跑得快,车辆行驶得很快。
  • Ĝuste tie troviĝas unu loko, kiu, estante malplej facile komprenebla, malplej bone aperis en la traduko. ≈ … plej malfacile… … plej malbone…  就在那里有一处最难理解,在译文中显得最不得体。
  • Tiu estas la malplej taŭga el ĉiuj. ≈ … plej maltaŭga…  那人是所有人当中最不合适的。
  • Li estas la malpli aĝa frato (el la du fratoj). ≈ … la pli juna…  他是(两兄弟中的)弟弟。

有时,可以随意移动这种句子中的MAL前缀,但是常常会有意思上的细化差别。这种差别甚至可以是很大:Li estas malpli bela ol vi. 他不如你好看。Li estas pli malbela ol vi. 他比你更丑。◇第一句为称颂,第二句为辱骂。

14.1.4 Kiel eble plej

短语kiel eble plej表示将某事物最大化的意愿。它表示要运用一切可能来达到最高程度:

  • La vortaro devis havi amplekson kiel eble plej malgrandan. 词典必须具有尽可能小的篇幅。◇越小越好。
  • Diru kiel eble plej rapide, per kio mi povas esti utila al vi!  我可以怎样对你有用,请尽快讲。◇使用你的最快速度。

另一个逐渐流行的变体是plejeble:Faru tion plejeble rapide! 请尽快做那件事!

不要将kiel eble plej混同于kiom eble (plej/pli),后者具有限制的色彩。Kiel eble plej促成最大限度,而kiom eble (pli/plej)则表示存在可能性的极限:

  • Estas dezirinde ke ĉiuj uzu la novajn vortojn kiom eble egale.  值得期望的是,所有人都尽可能平等地使用新词。◇完全的平等多半是不可能的。
  • Mi kiom eble evitas tiun vorton. = Mi vere provas eviti tiun vorton, sed povas esti, ke tio ne ĉiam eblas.  我尽量回避那个词。
  • Li devas — kiom tio estas ebla — uzi lingvon kiom eble plej neŭtralan.  他必须尽可能多地使用尽量中性的语言。

其他带限制色彩的变体是laŭeble plej。

14.2 Kielol

通过小品词kiel和ol,可以表示与何物进行比较。在这种用法中,kiel和ol类似于介词(§10.3),但是也类似于从属连词(§23)。可以说,它们形成了一种特有的词类:比较词

通过kiel可进行平级比较,表示某物与何物相似。Kiel可以跟TI首词或sama/same搭配,但是此类词常常只是被省略的:

  • Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel ŝtono.  这块霉变的面包硬得像石头。◇面包的硬度类似于石头的硬度。
  • Ŝiaj okuloj estis kiel du steloj. = Ŝiaj okuloj similis al du steloj.  她的眼睛像两颗星星。
  • Nia regimentestro estas por siaj soldatoj kiel bona patro. 我们的团长对待士兵就像慈父一样。
  • Mi ĝojas, ke vi havas tian saman opinion, kiel mi.  你的想法跟我一致,我感到很高兴。
  • Li estis kiel senviva. = Lia eco similis al senviveco.  他就像死了一样。
  • Sentu vin tute kiel hejme.  你在这儿不要客气。(就像在家一样)
  • Diskuti kun li estas same senutile, kiel draŝi venton.  跟他讨论无异于白费力气。
  • Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem.  我关心她就像关心我自己。
  • La afero ne estas tia, kiel oni pensas. 事情并非人们所想的那样。

通过ol可进行非平级比较,表示某物与何物不相似。Ol通常与pli, malpli, malsama, malsame, alia或alie搭配:

  • Lakto estas pli nutra, ol vino. = Lakto malsimilas al vino laŭ la nutreco.  牛奶比酒更有营养。
  • Mi havas pli freŝan panon, ol vi.  我有比你(的)更新鲜的面包。◇如果跟你(所有的面包)相比,我有更新鲜的面包。
  • Vi estas pli ol beleta, vi estas bela!  你何止可爱,你简直就是美丽!
  • Ŝi estis ankoraŭ pli bela ol antaŭe.  她比以前还要美丽。
  • Pli bone ne fari, ol erari.  〈谚语〉不作为比犯错误好。
  • Ĝi estis al mi pli kara, ol mi povas diri.  对我来说,它是无价之宝。(它比我能说的更贵。)

在preferi(prefere, prefero等)一词上,可以通过某种小品词表示非选项。在动词不定式前使用ol,有时用anstataŭ。在名词或代词前通常使用al,但是antaŭ, kontraŭ和anstataŭ也可能使用:

  • Tiam Dio inspiris al mi la ideon ekbruligi mian liton, prefere neniigi mian domon per fajro, ol permesi, ke la granda amaso da homoj mizere pereu.  这时上帝给了我一个启示:把我的床放一把火烧起来;我宁愿把我的屋子烧掉,也不愿让那么多的人悲惨地死掉。
  • Mia edzino preparas manĝojn, kiujn mi certe preferas al la manĝoj el la kuirejoj de la plej bonaj hoteloj. 我妻子在做饭,毫无疑问,我喜欢她做的饭菜,而不喜欢哪怕是最好的宾馆做的饭菜。
  • Li ne atentas la vizaĝon de princoj, kaj ne preferas riĉulon antaŭ malriĉulo.  〈圣经〉他待王子不徇情面,也不看重富足的过于贫穷的。
  • Preferos la morton ol la vivon ĉiuj restintoj. = … ol elekti la vivon…  〈圣经〉(这恶族所剩下的民)宁可拣死不拣生。◇之所以使用ol是因为它相关于被省略的不定式。

14.2.1 与作用标志连用的kielol

如果在比较词kiel或ol之后出现不带作用标志的名词性句成分(或代词),则比较与句子的主语有关。Kiel引导的事物或ol引导的事物以某种方式成为句意上的主语。这种kiel短语或ol短语也可以对应于其他不带作用标志的句作用,例如表语(§10.1.4)。

如果这种比较短语作为宾语或状语而被省略,则必须使用作用标志来表示:

  • Mi elektis lin kiel prezidanto.  作为主席我选了他。◇被省略的意思:Prezidanto elektis lin. 主席选了他。我是主席,是句子的主语。
  • Mi elektis lin kiel prezidanton. 我选他当主席。◇被省略的意思:Mi elektis prezidanton. 我选主席。他成了主席,是句子的宾语。
  • Li amos sian landon pli ol ĉiuj aliaj landoj. (Ĉiuj aliaj landoj amos lian landon malpli.)  他将比所有其他国家更加热爱自己的国家。
  • Li amos sian landon pli ol ĉiujn aliajn landojn. (Li amos ĉiujn aliajn landojn malpli.)  他将比热爱所有其他国家更加热爱自己的国家。
  • Tie la suno lumis multe pli hele ol ni. (Ni lumis malpli hele.)  那儿的太阳比我们照得光耀多了。
  • Tie la suno lumis multe pli hele ol ĉe ni. (Ĉe ni la suno lumis malpli hele.)  那儿的太阳比在我们这里照得光耀多了。
  • Li uzas Esperanton, kiel sekretan lingvon. (Li uzas sekretan lingvon.)  他把世界语作为秘密语言使用。
  • Ŝi havas multe da ne-Esperantistoj kiel amikojn. (Ŝi havas amikojn.)  她有许多非世界语者朋友。
  • Al vi kiel al esperantistoj mi volas nur diri, ke terure altaj kaj dikaj estas ankoraŭ la interpopolaj muroj. (Mi diros tion al Esperantistoj.)  我只想对你们如同对世界语者们说,人们之间的隔墙依然很高、很厚。
  • Estis tie tiel lume, preskaŭ kiel dum la tago. (Dum la tago estas tiel lume.)  那里的天如此之亮,几乎就像白昼一样。
  • Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem. (Li amas sin mem.)  我兄弟对斯蒂芬说,他爱他胜过爱自己。
  • Estas ja pli bone havi ion, ol nenion. (Oni povus havi nenion.)  有总比没有好。
  • Neniam mi amis lin pli multe, ol en la tago, kiam li de tie ĉi forveturis. (En tiu tago mi amis lin multe.)  我从来没有比他离开这里的那一天更爱他。
  • Antono devis pensi pri io alia ol pri sia ama aflikto. (Li ne pensu nur pri sia ama aflikto.)  安东不能总想着爱情的创伤,他必须要想点别的事情。

有时,kiel短语或ol短语只与某词的修饰语有关。可是,如果这种修饰语带有N词尾,则比较短语不用它,因为该比较短语不是缩略句中的宾语:

  • Li uzas domon grandan kiel palaco. ≈ Li uzas domon. La domo estas granda kiel palaco.  他使用大如宫殿的房子。◇比较仅与房子的大小有关。请比较:Li uzas grandan domon kiel palacon. (Li uzas palacon.) 他将大房子用作宫殿。
  • Mi neniam renkontis homon (tian) kiel ŝi. ≈ Mi ne renkontis homon, kiu estas simila al ŝi.  我从没见过像她那样的人。
  • Ĝi havas du okulojn tiel grandajn, kiel du tasoj. ≈ La okuloj estas tiel grandaj kiel du tasoj.  它的眼睛非常大,像一对茶杯。
  • Li lernis gravajn lingvojn, kiel la Angla lingvo kaj la Franca. (La Angla lingvo kaj la Franca estas tiaj gravaj lingvoj.)  他学过几种像英语和法语那样重要的语言。◇英语和法语是他学过的那类语言中的例子。也许他未必就学过它们。
  • Mi havas alian proponon, ol la ĵus prezentita. (Mia propono estas alia, ol la ĵus prezentita.)  除了刚才提出的(建议),我还有别的建议。
  • Li havas korpon pli larĝan ol alta. = … pli larĝan ol ĝi estas alta.  他的身材宽大于高。

14.2.2 表身份和角色的kiel

通常情况下,比较词kiel表示相似性(… tia kiel…, … tiel kiel…等),但是,它有时表示身份或角色。这时,kiel的意思是“作为,是…的角色”或类似意思:

  • Mi elektis lin kiel prezidanto. = … estante prezidanto. … en mia rolo de prezidanto., … ĉar mi estas prezidanto.  作为主席我选了他。
  • Ŝi estus bona por mi kiel edzino! = … estanta edzino! … en edzina rolo!  她倒可以做我的妻子呢!
  • Li naskiĝis kiel Franco, sed mortis kiel homarano.  他生为法兰西人,但是死为人类一员。◇他出生时是法国人,但是死时为人类一员。

只有上下文才能表示kiel表示相似性、身份还是角色。

14.2.3 比较短语是缩略句吗?

在很多情况下,可以用带谓语的完整从句来代替kiel比较短语,但是这并非总是可能的:

  • Li uzas sian hejmon kiel laborejon. → Li uzas sian hejmon (tiel), kiel oni uzas laborejon.  他把自己的家用作工作室。◇完整的kiel从句具有和kiel比较短语相同的意思。
  • Mi elektis ŝin kiel prezidanton. → Mi elektis ŝin (tiel), kiel oni elektas prezidanton.  我选她当主席。◇完整的kiel从句具有和比较短语不同的意思。比较短语告知她所接受的岗位,而kiel从句则表示选她的方式。

因此,kiel比较短语并非(始终)是缩略从句。

有些人认为,要始终使用用于完整句中的KI首词。这时,它们常常使用kia(j)(n)代替kiel来表示平级比较。这种用法是非传统的、不值得推荐的。此外,它有时还会变得很粗俗:

  • Li vizitis tiajn urbojn, kia estas Parizo. → *Li vizitis (tiajn) urbojn kia Parizo.*  他访问了巴黎这样的一些城市。◇最好说:Li vizitis (tiajn) urbojn kiel Parizo.
  • Li loĝas en la sama urbo, en kiu mi loĝas. → *Li loĝas en la sama urbo, en kiu mi.*  他和我住在同一个城市。◇最好说:Li loĝas en la sama urbo kiel mi.
  • Li naskiĝis en la sama tago kaj en la sama loko, kiam kaj kie mi naskiĝis. → *Li naskiĝis en la sama tago kaj en la sama loko, kiam kaj kie mi.*  他和我在同一天出生在同一个地方。◇最好说:Li naskiĝis en la sama tago kaj en la sama loko kiel mi.
  • Emilio havis sur si eĉ la saman veston, kiun ŝi tiam havis sur si. → *Emilio havis sur si eĉ la saman veston kiun tiam.*  艾米丽甚至穿上了和当时所穿一样的衣服。◇要按柴门霍夫的方式说:Emilio havis sur si eĉ la saman veston kiel tiam.

如果比较短语为完整的从句,就可以用kia, kiu, kiam等词引导,但是,如果比较短语为单独的句成分(或无谓语的若干个句成分),就要使用比较词kiel。

14.3 Kvazaŭ

在相似性比较中,如果相似性仅仅是表面的、非现实的,并且是欲以强调的,就可以使用kvazaŭ代替比较词kiel:

  • Dum momento li staris senmova, kvazaŭ ŝtoniĝinta.  他瞬间站着不动了,仿佛变成了石头。◇他并非真的变成了石头。
  • Silente li migris tra la lando, kiu aperis al li kvazaŭ abunda fruktoĝardeno.  他静默地走过这块土地,在他看来,它就像一个丰硕的果园。
  • Ĉiu statuo sur la riĉaj sarkofagoj ŝajnis kvazaŭ ricevinta vivon.  在刻满花纹的石棺上的每一尊雕像,似乎都具有生命。

有时,跟在比较词kiel上一样,在比较词kvazaŭ后面必须使用N词尾(或其他作用标志):Tiesto ŝtelis filon de Atreo kaj lin edukis kvazaŭ sian propran.  迪埃斯特偷了阿特雷的儿子并且当作自己的儿子培养他。

 

中国世界语网站绿网
Verda Reto, la ĉina esperanta retejo
https://reto.cn

返回世界语详解语法目录

阅读次数 1,391 legintoj