世界语详解语法
第17章 数词
17.1 数词
数词是表示数目的小品词。世界语中有13个数词：nul 0, unu 1, du 2, tri 3, kvar 4, kvin 5, ses 6, sep 7, ok8, naŭ 9, dek 10, cent 100, mil 1000。
其他数目由数词的组合来表示。首先说有几千，然后说有几百，再后说有几十，最后说有几个。这时，几十和几百各自作为一个词连写（和读出），而所有其他数目均分开书写（并且作为单独的词读出）：
10 dek 400 kvarcent
11 dek unu 500 kvincent
12 dek du 600 sescent
13 dek tri 700 sepcent
14 dek kvar 800 okcent
15 dek kvin 900 naŭcent
16 dek ses 1000 mil
17 dek sep 1001 mil unu
18 dek ok 1011 mil dek unu
19 dek naŭ 1111 mil cent dek unu
20 dudek 1234 mil ducent tridek kvar
21 dudek unu 2000 du mil
22 dudek du 2678 du mil sescent sepdek ok
23 dudek tri 3000 tri mil
30 tridek 4000 kvar mil
40 kvardek 5000 kvin mil
50 kvindek 6000 ses mil
60 sesdek 7000 sep mil
70 sepdek 8000 ok mil
80 okdek 9000 naŭ mil
90 naŭdek 10000 dek mil
100 cent 11000 dek unu mil
101 cent unu 12000 dek du mil
110 cent dek 20000 dudek mil
111 cent dek unu 30000 tridek mil
200 ducent 42000 kvardek du mil
232 ducent tridek du 999000 naŭcent naŭdek naŭ mil
300 tricent 999999 naŭcent naŭdek naŭ mil naŭcent naŭdek naŭ
几十和几百连写成一个词：dudek, tridek, ducent, tricent等。所有其他数目要作为单独的词写，几千也是如此。
和其他词一样，几十和几百的词重音在倒数第二个元音上：dUdek, trIdek, dUcent, trIcent。所有其他词发音如单独的词：dEk dU, dEk trI, cEnt dU, cEnt trI, cEnt dEk dU, dUmIl, trI mIl, dU mIl dEk dU。
如果从这样的基本数目短语构造出合成词，例如名词性数词或形容词性数词，就可以或必须连写，需要时带有分隔符。
Nul原来是名词：nulo（数字0的名称）。但是，长期以来人们也将其用作不带词尾的数词，例如：0,5 = nul komo kvin（或nulo komo kvin）。
有时，也可以用缩略形式un’（§8.5）来代替unu。
17.1.1 数词的用法
最为常见的是，数词作为名词的修饰语出现。这时，数词不采用词尾N和J：
- Mi havas nur unu buŝon, sed mi havas du orelojn. 我只有一张嘴，但是我有两只耳朵。◇当unu用作纯数词时，它既不可接J词尾，也不可接N词尾。
- Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. 他用自己双手的十指做完了一切。
- Li havas dek unu infanojn. 他有11个孩子。
- Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek sekundoj. 60分钟为1小时，1分钟有60秒。
有时，名词被省略了：
- Nu, se vi ne havas mil [rublojn], mi petas cent rublojn. 那好，你没有一千（卢布）的话，那我就要一百卢布。
- Kiun el la tri [aferoj/personoj] vi elektas? 在这三个（事物／人）中你选择哪一个？
Nul通常不作为数目修饰语出现，而是使用neniu（§11.8）：Mi havas neniun malamikon. 我没有任何敌人。
数词也可以在各种句作用中独立出现。它们常常起名词的作用，但是从不使用词尾J和N：
- Kvin kaj sep faras dek du. （5 + 7 = 12）
- Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. （30 + 45 = 75）
- Ilia nombro estas kvardek tri mil sepcent tridek. 〈圣经〉其中被数的，共有四万三千七百三十名。
- Divido per nul ne estas permesita. 用0除是不允许的。
- Tri estas duono de ses. 3是6的一半。
- Sep estas sankta nombro. 七是一个神圣的数目。
- Mi legis numeron 2 de la jaro 2001. 我读了2001年第2期。◇论及期刊号。
- Ni loĝas en ĉambro tricent tridek tri en tiu hotelo. 我们住在那家旅店的333号房间。
【说明】在说到号码时，也可以使用序数词：la dua numero, la jaro 2001-a, la tricent-tridek-tria ĉambro。但是，在顺序和号码之间可能存在区别。例如：kvara意思是在顺序中前面还有三个其他事物，而numero kvar意思则是该事物具有数字4作为某种类的“名称”。例如，在旅店中常常没有号码，因此，如第100号房间（= ĉambro cent）不一定就是第100个房间（= la centa ĉambro）。并且，如果有人站在大街的尽头，他可以说第1号房（= domo numero unu）并不就是第一座房子（= la unua domo），而是最后一座。
17.1.2 Unu的特殊用法
Unu的基本意思是表数目的。这一用法已在此前与其他数词一起解释过了。但是，unu还有一些特殊的意义和用法。特别是，unu可以表示同一性、独特性、个性和身份：
- La loĝantoj de unu regno estas samregnanoj, la loĝantoj de unu urbo estas samurbanoj, la konfesantoj de unu religio estas samreligianoj. = La loĝantoj de unu sama regno… 同一国家的居民是同胞，同一城市的居民是同城人，同一宗教的信奉者是教友。
- Ŝin trafis unu malfeliĉo post la alia. 她遭遇了一个又一个的不幸。◇在这里，unu强调了每一个不幸的个性。在此意义中，unu常与alia搭配。
- En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto, venis al ŝi malriĉa virino. 有一天，当她在泉边时，一个穷妇人向她走来。◇说的是说话人知道而听话人不知 道的一天。在此用法中，unu是半限定冠词（§7.2）。
Unu也可单独使用而无后续的名词。常常可以说名词被省略了，但是，有时加上名词只会搅局。这时，unu用作代词：
- Ŝi estis unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi. 她是可以被发现的最美的女孩之一。
- Unu babilis, alia kantis. 一人闲聊，另一人唱歌。
当个性的或代词性的（有时是独特性的）unu用于多个个体时，它可以接词尾J：
- El ŝiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj estas malbonaj. 在她的许多孩子中，有些好，有些差。
- Dum unuj artikoloj alportas al nia afero rondon da novaj amikoj, multaj aliaj, skribitaj nelerte, tute perdiĝas sen rezultato. 在一批文章给我们的事业带来一批新朋友的同时，许多其他非熟练写就的文章就毫无结果地完全消失了。
- Unuj [studentoj] kun gaja rideto sur la buŝo, aliaj meditante, aliaj en vigla interparolado, unuope aŭ duope forlasas la universitatan korton. 一些人（学生）嘴上带着高兴的微笑，另一些人沉思着，还有一些人热烈地交谈着，他们独自或成双地离开了大学校园。
Unu的形式不可以接词尾N。不论unu表示数目，还是表示个性，还是表示独特性，这是永远有效的基本规则：Unu mi renkontis en Londono, alian en Parizo. 一人是我在伦敦见到的，另一人是在巴黎见到的。永远不要用*unun*的形式。但是，unuj的形式却可以接N词尾，因为unuj永远不可能是纯数词。它始终表示个性或独特性。然而，unujn形式只是在极其罕见的情况下才需要用到：Unujn mi renkontis en Londono, aliajn en Parizo. 一些人是我在伦敦见到的，另一些人是在巴黎见到的。
【说明】禁用*unun*而允许unujn的规则从逻辑观点看是怪异的。但是从实用观点看，它又是非常好的。在实践中，unu的数目用法、独特性用法和个性用法并不是严格可分的。存在着许多边缘情况，因此，unu永远没有N词尾的简单规则是非常实用的。人们不需要每次都苦想，unu是表示数目、独特性还是个性。然而，unuj始终都表示个性或独特性，因此，如果句作用要求的话，在其后使用N词尾是没有问题的。
不要将表个性的unu与词表词iu（§11.8）混淆。表个性的unu表示，说话人清楚地知道自己在谈论哪一个个体（但是听话人不知道）。Iu则表示，被谈论的个体的身份是未知的或不清楚的，或者该身份是不重要的：
- Loĝas ĉi tie unu el viaj amikoj. 你的一个朋友住在这里。◇说话人知道朋友中的哪一个住在这里。
- Loĝas ĉi tie iu el viaj amikoj. 你的某个朋友住在这里。◇说话人（很可能）不知道朋友中的哪一个住在这里。
当表示个体是否为说话人所知并不重要时，常常可以用iu来代替unu。但是unu更为确切。它表示说话人的确知道其身份。
Certa尤其具有与表个性的unu相似的意义，但是certa语气更强。它强调表示，某事物肯定为说话人所知（但是很可能不为听话人所知）：
- En certaj okazoj multe da saĝo estas pli malbona, ol se oni ĝin tute ne havus. 在某些情况下，大智比完全无智更糟。（即“聪明反被聪明误”之意。）
- Hieraŭ vizitis min certa sinjorino Schmidt. 昨天，某位施密特女士访问了我。
Unu的多种用法对于某些人来说似乎是奇怪的，因为尤其是教科书很少对它加以说明。因此，许多人宁可只在纯数目作用上使用unu，而在其他意义上宁可使用iu(j), kelka(j)和certa(j)等词。这是对语言的赤贫化，因为所有这些词都表达不同的意义色彩，而所有这些意义色彩都是需要的。
Unu… la alia
代词性的unu是表示相互性的短语unu… (la) alia的一部分。Unu… (la) alia代表完全缩略的一个句子。Unu通常是该完整句中的主语，(la) alia是宾语或具有其他非主语的作用：
- Tiuj gejunuloj amas unu la alian. → Tiuj gejunuloj amas. Unu amas la alian. 那些男女青年互相爱恋。◇他们中的每一个人都爱着其中的另一个人。
- Ili donis florojn unu al alia. → Ili donis florojn. Unu donis florojn al alia. 他们相互赠花。◇他们中的每一个人都赠花给其中的另一个人。
- Li kunigis kvin tapiŝojn unu kun la alia. 〈圣经〉他使这五幅幔子幅幅相连。◇他将一幅幔子跟另一幅幔子连在一起。
几乎可以始终不带J词尾而使用unu… (la) alia。然而，根据需要可以在alia上加J词尾，也可以依目标意义加在unu上：La junaj knabinoj kaj junuloj ĉe la lageto babilas unuj kun la aliaj. 许多年轻的农夫和女人在湖边闲谈。◇他们中的一些人跟其中的另一些人闲谈。有时，必须使用unujn的形式：La registaroj ĵetas la homojn unujn kontraŭ la aliajn. = La registaroj ĵetas unujn homojn kontraŭ la aliajn homojn. 政府迫使民众相互打斗。
有时，可以用副词reciproke与si或其他代词连用来代替unu… la alia：La knabino kaj la knabo kisis sin reciproke. = La knabino kaj la knabo kisis unu la alian. 这个女孩和这个男孩互相吻着。也可以将reciproke与unu… la alia连用来强调相互性：Vi ne estas reciproke egalaj unu al la alia en la regiono de la spirito. 在精神方面你们相互之间并不平等。还可以在动词上用inter作为前缀，常常与si或其他代词连用，或者用始终是unu kun la alia等意思的短语inter si (inter ni, inter vi)：Ili sin interakuzas. = Ili akuzas unu la alian. 他们相互指责。Ili interparolas. = Ili parolas unu kun la alia. 他们相互交谈。Ili estis tre amikaj inter si. 他们彼此非常友好。永远不要将代词si与unu… la alia连用。不要说：*Ili amas sin unu la alian.* 只要说：Ili amas unu la alian. 他们彼此相爱。
17.2 名词性数词
数词与后缀ON（§27.27）连用表示分数：
- duono = 12
- triono = 13
- dekono = 110
- dekduono = 112
- centono = 1100
- milono = 11000
大于999,999的数用名词性数词表示：
miliono 1.000.000（6个0） 100万
miliardo 1.000.000.000（9个0） 10亿
biliono 1.000.000.000.000（12个0） 1兆
triliono 1.000.000.000.000.000.000（18个0） 100万兆
【说明】有些语言，特别是英语和俄语，对于形似biliono和triliono的数词给出了完全不同的值。然而，这两个世界语词就是要具有此前表示的意思，而不是其他的。还有更大的这样的词，但是它们非常罕用。
名词性数词依据其他名词的相同规则后接词尾J和N：
- Kiam vi havos rikolton, vi donos kvinonon al Faraono. 〈圣经〉后来打粮食的时候，你们要把五分之一纳给法老。
- Mi ricevis dudek kvin centonojn. 我收到了25%。
- Ŝi havas pli ol dek milionojn. 她有1,000多万。
- La malprofito atingis sumon de kvardek sep miliardoj. 亏损总额达470亿。
名词性数词不可以直接修饰名词，而是与介词da（§10.3.5）连用：
- Li havas du miliardojn da dolaroj. 他有20亿元。
- Ŝi vidis pli ol dek milionojn da homoj. 她看到1,000多万人。
带O词尾的ON后缀词也需要辅助的介词：
- Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono aŭ tricent-sesdek-sesono de jaro. 一天等于1/365年或1/366年。
数词也可以通过添加O词尾变为名词。这时，这种名词表示某种与数目有关的事物，
或者表示带有如此多事物的团组。在O词尾前面始终连写着数词。为了意思清楚，可以在原有间隔的地方使用分隔符：
- unu → unuo 数字1，基本计算元素，基本数量，单位（例如：米、公斤、安培等）
- du → duo 数字2，一对，成双
- dek du → dek-duo 或dekduo 数目12，打（12件事物一组）
- du mil kvincent → du-mil-kvincento（最好不用dumilkvincento） 数目2,500
- Mi aĉetis dekon da ovoj kaj dek-duon da pomoj. 我买了10个鸡蛋和12只苹果。
17.3 混合数目
当数词和名词性数词混合成一个数目时，它们的不同规则发生冲撞。数词要求作为中心词的修饰语，而名词性数词本身就是其后自带的da短语的中心词。正确的解决方式一般是在这种情况下使用da，因为da与数词连用虽不习惯，但全然不错：
- Tie loĝas 1.500.000 homoj. = Tie loĝas unu miliono (kaj) kvincent mil da homoj. 那里住着150万人。◇也可以说：… unu kaj duona milionoj da homoj. 或 … unu komo kvin milionoj da homoj.
- Mi havas unu milionon da eŭroj. Se mi ricevos ankoraŭ unu eŭron, mi havos unu milionon unu da eŭroj. 我有100万欧元；如果我再收到1欧元，我就有100万零1欧元了。
- Li havas $10.300.978. = Li havas dek milionojn tricent mil naŭcent sepdek ok da dolaroj. 他有1,030万978元。
- Ili kostas kvar kaj duonon da dolaroj. 它们价值4.5元。◇其他好的解决方式常用的是：Ili kostas kvar kaj duonan dolarojn.
17.4 形容词性数词
如果给数词添加词尾A，就构成表示在顺序中位置的形容词，即序数词：
- unua 第一 ◇在顺序中位于第一的，其前为无。
- dua 第二 ◇在顺序中位于第二的，其前有一个。
- tria 第三 ◇在顺序中位于第三的，其前有两个。
- kvara 第四 ◇在顺序中位于第四的，其前有三个。
- deka 第十 ◇在顺序中位于第十的，其前有九个。
跟普通形容词一样，序数词可接J词尾和N词尾：
- La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ĝi estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj. 上帝选择了一周的第七天，使其较之前六天更加神圣。
如果给多词数目添加A词尾，可以将整体合为一词，但是也可以让其分开。不管怎样，A词尾总是置于最后。如果合为一词，为清楚起见可以写上分隔符。这时，分隔符要置于原多词数目的间隔处：
- Hodiaŭ estas la dudek sepa (tago) de Marto. = …dudek-sepa… (aŭ …dudeksepa…) 今天是3月27日。
- Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua. = … dudek-duan… mil-sepcent-tridek-dua. 乔治·华盛顿生于1732年2月22日。◇也可以写作dudekduan而代替dudek-duan，但是不要写成*milsepcenttridekdua*而代替mil-sepcent-tridek-dua，因为这过于模糊不清了。
- Tio okazis en la okdekaj jaroj. = … iam en la jaroj de 1980 ĝis 1999 inkluzive. 那件事发生在80年代。
- Ŝi estas la dua plej bona en nia klaso, kaj mi estas la tria. 她是我们班上第二名最佳的，而我是第三名。◇只有一位比我们更好。
当紧挨着数词使用顺序短语时，要将顺序短语放置在先以使意思清楚：
- Tio okazis iam en la unuaj dek tagoj. 那件事发生在前10天。◇如果说la dek unuaj tagoj，则可能将dek理解为顺序短语中的部分，即理解为la dek-unuaj tagoj。
17.4.1 其他带A词尾的数词
带A词尾的ON后缀词是普通形容词：
- duona 二分之一的，一半的
- triona 三分之一的
- centona 百分之一的
- Ĝi estas longa je duona metro. 它有半米长。◇它的长度是50厘米。
- Kvaronan horon li restis. 他待了一刻钟。◇他待了15分钟。
Miliona, miliarda等词是普通形容词，它们在理论上依据上下文可以有各种意义。但是，在实践中几乎只出现了顺序意义：
- Nia miliona kliento ricevos specialan donacon. 我们的第100万个顾客将收到一份特别礼物。
Nula也是普通形容词，理论上依据上下文可用于各种意义，例如用于顺序意义：je la nula horo kaj tridek minutoj 在0点30分。在实践中，它几乎只用于“不存在的，无价值的，无效的”意思：
- Bruo potenca, nula esenco. 〈谚语〉有力的吵闹，无用的本质。
出自混合数目的顺序形容词理论上是可能的，但是几乎不值得推荐：*nia du-milion-unua kliento*。最好使用带numero的说法：nia kliento numero du milionoj unu 我们的第两百万零一位顾客。
17.5 副词性数词
带E词尾的数词具有与相应的形容词形式一样的意义：
- unue 第一，首先
- due 第二，其次
- dek-due, dek due 第十二，在第12位
- Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; duemi dankas vin por la prunto; trie mi petas vin ankaŭ poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon. 首先，我把你借给我的钱还给你；其次，我感谢你的借款；第三，我请求你今后当我需要钱时还会借给我。
- Ĝi estas trione el plasto, trione el ligno, kaj trione el metalo. 它（的组成）1/3来自塑料、1/3来自木料、1/3来自金属。
- Tiu monto estas eĉ ne centone tiel alta kiel Ĉomolungmo. = La alteco de tiu monto estas eĉ ne unu centono de la alteco de Ĉomolungmo. 那座山甚至还没有珠穆朗玛峰的百分之一高。
17.6 数词的意义细化词
介词ĉirkaŭ (§10.3.1), de (§10.3.4), ĝis(§10.3.2), inter（§10.3.1）和po（§10.3.7）可以和数词连用，以各种方式对后者进行细化表达：
- Restas ĉirkaŭ dek personoj. = Restas proksimume dek personoj. 剩下大约10个人。
- Ĝis ducent homoj povas eniri. = Maksimume ducent homoj povas eniri. 最多200人可以进去。
- Ili kostas de kvin ĝis dek eŭrojn. = Ili kostas minimume kvin kaj maksimume dek eŭrojn. 它们价值5至10欧元。
- Mi vidis inter cent kaj ducent homojn. = Mi vidis minimume cent kaj maksimume ducent homojn. 我看见一两百人。
- Aranĝu ilin en du vicoj, po ses en vico. = Aranĝu ilin en du vicoj, ses en ĉiu vico. 〈圣经〉要把［饼］排列两行，每行六个。
在此类句中，介词与后续的名词绝无关系，而只对数目有意义。如果去掉数词，意义细化词也必须消失，因为它不再有意义：
- Restas ĉirkaŭ dek personoj. → Restas personoj. （*Restas ĉirkaŭ personoj*没有意义。） 剩下大约10个人。
- Mi vidis inter cent kaj ducent homojn. → Mi vidis homojn. （*Mi vidis inter homojn*没有意义。） 我看见一两百人。
因此，当这些介词对数目进行细化表达时，它们便不表示句作用。它们不是作用标志，却具有某种副词性作用：ĉirkaŭ = proksimume; de = minimume; ĝis = maksimume。
数词的意义细化词可以和真正的作用标志一起出现，后者表示整个短语的句作用：
- Ĝi estis virino, kiu povis havi la aĝon de ĉirkaŭ sesdek jaroj. 那是一位可能有大约60岁的妇女。◇Ĉirkaŭ只与数目sesdek有关。De表示整个短语ĉirkaŭ sesdek jaroj的句作用。
- Nenie en la ĉirkaŭ cent jaroj la loko estis pli ŝanĝita, ol en unu malgranda frukta ĝardeno. 在大约100年里，那个地方没有一处较之一个果实累累的小花园更有变化。◇时间状语带有介词en。Ĉirkaŭ是数目cent唯一的意义细化词。
- Ili loĝos tie de ok ĝis naŭ jarojn. 他们将在那里住8到9年。◇句成分de ok ĝis naŭ jarojn是持续时间状语，必须要有某种作用标志。在这里它带有N词尾。De和ĝis仅仅使数目意思发生细化变化。
- Estis tiel malvarme, ke ili devis kuŝi sub po tri kovriloj. 天气真冷，他们每人都必须盖三床被子睡觉。◇句成分sub po tri kovriloj是sub地点状语。Po只是tri的意义细化词。
- Li havas ĉirkaŭ mil eŭrojn. 他有约1,000欧元。◇宾语ĉirkaŭ mil eŭrojn需要用词尾N。Ĉirkaŭ 只对数目mil进行细化表达。
在这样的句子中，这些意义细化词只用作意义细化词，而不作介词（唯有po例外）。有关po的语言用法是多种多样的。一些人始终将po用作真正的介词，即他们永远不将N词尾与po连用，即便该句成分在句中用作宾语，例如：Mi donis al ili po dek eŭroj. 我给了他们每人10欧元。另一些人始终将po用作副词，并且当句作用需要时添加N词尾，例如：Mi donis al ili po dek eŭrojn. 两种用法都是完全合适与正确的。
17.7 数学表达法
| 算式 | 读法 |
| 2 + 2 = 4 | Du kaj du faras kvar. / Du plus du estas kvar. |
| 10 – 3 = 7 | Dek minus tri faras sep. |
| 22 ×6 = 132 | Dudek du multiplikite per ses faras cent tridek du. / Dudekduoble ses estas cent tridek du. / Dudek du oble ses egalas al cent tridek du. |
| 7:2 = 3,5 | Sep dividite per du faras tri komo kvin. |
| 46,987 | kvardek ses komo naŭ ok sep（不是*…komo naŭcent okdek sep*） |
| 5³ = 125 | La tria potenco de kvin estas cent dudek kvin. |
- Kvin kaj sep faras dek du. (5 + 7 = 12)
- Dek kaj dek faras dudek. (10 + 10 = 20)
- Kvar kaj dek ok faras dudek du. (4 + 18 = 22)
- Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. (30 + 45 = 75)
- Kvinoble sep estas tridek kvin. (5 ×7 = 35)
等号（=）可以读成faras或estas或egalas (al)，差不多随意：du kaj du faras kvar (2 + 2 = 4), dek minus tri estassep (10 – 3 = 7), du oble du egalas (al) kvar (2 × 2 = 4).
在小数上不要用句点代替逗点。句点只在一些国家里用作小数符号。和绝大多数国家和语言一样，世界语使用小数逗点。
| 算式 | 读法 |
| 9403,5 km | naŭ mil kvarcent tri komo kvin kilometroj / naŭ mil kvarcent tri kaj duona kilometroj |
| 8,6 kg | ok komo ses kilogramoj / ok kilogramoj (kaj) sescent gramoj |
| +37,7° | (plus) tridek sep komo sep gradoj / tridek sep komo sep gradoj super nulo |
| 49,75 USD | kvardek naŭ komo sep kvin (Usonaj) dolaroj / kvardek naŭ (Usonaj) dolaroj (kaj) sepdek kvin cendoj |
有时，在这样的说法中，如gramoj和cendoj之类的子单位的词可以省略：tri kilogramoj (kaj) sepcent 3.7公斤，kvar dolaroj (kaj) sepdek kvin 4.75美元。但是要注意，不要对说的是何种子单位产生疑问。
17.8 钟点
表示钟点要遵循以下模式之一。很常见的是，horo和minutoj两词只是省略了：
| 数字方式 | 读法 |
| 3:15或15:15 | Estas la tria (horo) (kaj) dek kvin (minutoj). / Estas dek kvin (minutoj) post la tria (horo). |
| 9:45或21:45 | Estas la naŭa (horo) (kaj) kvardek kvin (minutoj). / Estas dek kvin (minutoj) antaŭ la deka (horo). |
为使意思更加清楚，可以添加en la antaŭtagmezo或antaŭtagmeze以及en la posttagmezo或posttagmeze等短语。但是，也可以使用24小时制：
- Estas la dek kvina (kaj) dek kvin. / Estas dek kvin post la dek kvina. 现在是15点15分。
- Estas la dudek unua (kaj) kvardek kvin. / Estas dek kvin antaŭ la dudek dua. 现在是21点45分。／……22点差15分。
可以用kvarono, kvaronhoro或kvarona horo来代替15 minutoj。常常用duono, duonhoro或duona horo来代替30 minutoj。
钟点用序数词表示：tria, naŭa, dek-dua等。因此，“疑问词 kiom（§11.16）＋A词尾”→ kioma就用来询问钟点：
- kiom? → tri, naŭ, dek du, dudek unu… 多少？→ 3, 9, 12, 21……
- kioma? → tria, naŭa, dek-dua, dudek-unua… 几点钟？→ 3点钟，9点钟，12点钟，21点钟……
- Kioma horo estas, gardisto? 现在是几点钟了，守夜人？
- Kioma horo estis, kiam vi alvenis? 你到的时候几点钟？
表示某事何时发生，必须使用作用标志，通常是je, antaŭ, post, ĝis或ĉirkaŭ：
- Je (la) kioma horo okazis tio? 那是在几点钟发生的？
- Tio okazis je la tria kaj kvardek. 那件事发生在3点40分。
- Ni devas manĝi antaŭ la oka. 我们必须在8点前吃饭。
- Post la dek unua horo ĉio devas esti preta. 一切都必须在11点后准备好。
在说到钟点时，不要使用作用标志N，因为有可能将钟点与日期混淆，而后者也是通过序数词来表示的：je la tria 在3点钟，la trian 在（某月）3号。
17.9 日期
要遵循以下模式来表示日期。很常见的是，tago和en la jaro等词语只是被省略了：
- Estis la tria (tago) de Decembro (en la jaro) mil naŭcent naŭdek unu. 那是1991年12月3日。
- Hodiaŭ estas la dua (tago) de Majo (en la jaro) du mil kvin. 今天是2005年5月2日。
- Morgaŭ estos la dudek kvina (tago) de Julio (en la jaro) du mil dek. 明天是2010年7月25日。
序数词也可以用来表示年份，但是这越来越罕见了：Estis la lasta de Januaro (en/de la jaro) mil-okcent-okdek-sepa. 那是1887年1月的最后一天。
日子和月份之间始终要用de，因为序数词与月份无关，而与通常省略的tago一词
有关：la unua de Majo = la unua tago de Majo 5月1日，la dek-tria de Decembro = la dek-tria tago de Decembro 12月13日。如果说la unua Majo，则是谈论多个5月中的第一个。
表示某事发生的日期，要使用合适的作用标志。常见的是使用词尾N（§10.2.3）：
- Ili venos la sepan (tagon) de Marto. = Ili venos en la sepa (tago) de Marto. 他们将在3月7日到来。
- La unuan de Majo ili komencis sian vojaĝon. = En la unua (tago) de Majo… 她们是在5月1日开始旅行的。
- Mi laboris tie ĝis la unua de Aŭgusto mil naŭcent sesdek. 我在那里一直工作到1960年8月1日。
- Antaŭ la lasta tago de Junio vi devas trovi laboron. 你必须在6月的最后一天之前找到工作。
- Post la dek kvina de Marto ŝi loĝos ĉe mi. 她会在3月15日以后住在我这里。
中国世界语网站绿网
Verda Reto, la ĉina esperanta retejo
https://reto.cn