| 世界语教程 | Kurso de Esperanto | 魏以达、刘祖军 合编 |
La Kvina Leciono
第五课
【Tipaj frazoj (句型）】
- Tio estas via plumo (floro, libro), ĉu ne?
Jes, tio estas mia plumo (floro, libro).
Ne, tio ne estas mia plumo (floro, libro).
- Lia frato ne estas interesa (alta, dika), ĉu?
Jes, lia frato estas interesa (alta, dika).
Ne, lia frato ne estas interesa (alta, dika).
- Ĉu vi estas laboristo (studento, kuracisto)?
Jes, mi estas.
Ne, mi ne estas.
Teksto (课文)
Mia Familio
Tre granda estas mia ĝardeno kaj ankaŭ tre granda estas mia domo. La domo estas en la ĝardeno. En la domo estas kvar ĉambroj. Mia familio loĝas en la kvar ĉambroj de la granda domo en la granda ĝardeno.
Mia nomo estas Petro. Mi kaj mia edzino laboras en kuracejo. Ni estas gekuracistoj. Ni bone laboras.
Ni havas du filojn kaj du filinojn. Mi estas la patro de niaj gefiloj kaj mia edzino estas la patrino de niaj gefiloj. La du filoj estas studentoj kaj ili lernas diligente. Ili ne estas altaj, sed ili estas dikaj. La du filinoj estas instruistinoj kaj ili instruas en lernejo. Ili estas altaj, sed ili estas maldikaj.
Ni laboras diligente en niaj laborejoj kaj nia familio vivas tre feliĉe.
Vortoj (生词)
| frato 兄，弟 | laboras 工作 |
| studento 学生 | instruas 教 |
| dika 胖的 | familio 家 |
| alta 高的 | kvar 四 |
| kuracas 治疗 | de ……的 |
| loĝas 住，居住 | Petro （人名）彼得 |
| nomo 名字 | filo 儿子 |
| edzino 妻子 | diligente 勤奋的 |
| lernas 学习 | patro 父亲 |
| sed 但是 | feliĉe 幸福的 |
| vivas 生活 | kiu 谁 |
| amiko 朋友 | |
| -em （接尾）表示倾向、习惯或爱好 | |
| -ist （接尾）表示以某种工作为职业的人 | |
| -ej （接尾）表示地点、场所 | |
| -in （接尾）表示女性 | |
| ge- （接头）表示男女两性共称 | |
【概说】 本课的句型重点是反意疑问句。此外，本课还出现了五个新的接头词和接尾词。
一、反意疑问句：
反意疑问句由两部分组成，前一部分为陈述句，后一部分对陈述句所叙述的事实提出疑问。提问可以使用ĉu ne（不是吗）或ĉu（是吗），一般多用ĉu ne。如果陈述句是否定形式，可用ĉu。但这两种形式没有一定的严格界限，可以互换使用，后一种比前一种简洁，口语中多用。
Tio estas via plumo, ĉu ne? 那是你的钢笔，不是吗？
Tio ne estas via plumo, ĉu? 那不是你的钢笔，是吗？
注意第二个句子的回答形式：
Jes, tio estas mia plumo.
Ne, tio ne estas mia plumo.
不管提问是肯定形式或否定形式，肯定回答用jes，否定回答用ne。
汉语在回答这种句子时，习惯是不同的：
不，那是我的钢笔。
是的，那不是我的钢笔。
二、几个接尾词和接头词
- -em；表示某种倾向、习惯或爱好，如：
laboras —— laborema （工作——爱工作的）
manĝas —— manĝema （吃——爱吃的）
- -ist;表示以某种工作为职业的人，如：
laboras —— laboristo （工作，劳动——工人，劳动者）
kuracas ——kuracisto （治疗，医治——医生）
- -ej ;表示场所、地点，如：
lernas —— lernejo （学习——学习的地点，学校）
kuracas —— kuracejo （医治——医院）
- -in ;表示女性，如：
patro —— patrino （父亲——母亲）
edzo —— edzino （丈夫——妻子）
filo —— filino （儿子——女儿）
- ge- ;表示男女两性共称，如：
filo —— gefiloj （儿子——儿女）
patro —— gepatroj （父亲——父母）
frato —— gefratoj （兄弟——兄弟姐妹）
使用ge-时要注意，词根用男性，要加复数。
使用接尾词时，接尾词须加在词根后面，然后再加上适当的词尾。关于词根及词尾请参见“字母表”部分。
【句型与课文注释】
- 注意句型4的回答部分。回答问题时，可以把问句的有关内容重复一遍，也可用如句型4的省略形式。有时，甚至只用Jes或Ne即可。
- Tre granda estas mia ĝardeno kaj ankaŭ tre granda estas mia domo.我的花园非常大，我的房子也非常大。这个句子的词序一反常态，主语放在后边，表语放在前边，动词estas也提前了。这样的句子叫倒装句。这个句子的自然词序是：Mia ĝardeno estas tre granda kaj mia domo ankaŭ estas tre granda.
- en la kvar ĉambroj de la granda domo en la granda ĝardeno:大花园里的大房子的四个房间。
这里有三个介词短语，前一个作loĝas的状语，当中一个作ĉambro的定语，而最后一个又作domo的定语。介词短语除了可以作状语外，还可作定语。关键要看这个短语修饰的是哪一种词类。我们这个句子中的de短语和最后一个en短语分别修饰名词ĉambro和domo，所以，应该是定语。
注意介词de表示定语时，在顺序上与汉语不同，如汉语说：
大房子的四个房间
而世界语则说：
la kvar ĉambroj de la granda domo
汉语是定语在前，世界语是定语在后。
同样，其他介词短语作定语时，也是如此：
la granda domo en la granda ĝardeno （大花园里的大房子）
- Mia nomo estas Petro:我的名字叫彼得。Petro专指一个人，叫专有名词。专有名词第一个字母要大写。
- instruistinoj:女教师。这个单词用了两个接尾词，两个词尾。当一个词根用两个或两个以上的接尾词时，比较重要的在前，次要的在后。
- maldike:瘦。
- Kiu vi estas? Kio vi estas?
Kiu vi estas? 表示提问的人想知道对方叫什么名字，或者与某人的关系等。回答可以用自己的名字，或者与某人的关系如朋友、亲戚等。Kio vi estas? 表示提问的人想知道对方的职业，干什么工作等。如：
Kiu vi estas? 你是谁？
Mi estas Petro. 我是彼得。
Kio vi estas? 你是干什么的？
Mi estas laboristo. 我是工人。
Fonetiko （语音）
我们在日常谈话中声音有时高，有时低，有时长，有时短，这样我们的话语就显得抑扬顿挫，可以表达出不同的思想感情来。我们把语言的这种高低长短的变化称为语调。在世界语中最常见的语调有两种：升调和降调。
- 升调（语调上扬，末尾升高）一般常用于下面三种情况：
- 一般疑问句：
如：Ĉu vi ↑ kuras?
Ĉu tio estas via ↑ plumo?
- 选择疑问句的前半部分：
如：Ĉu la floro estas ↑ ruĝa aŭ blanka?
Ĉu la libro estas ↑ mia aŭ via?
- 反意疑问句的提问部分：
如：Vi estas kuracisto, ĉu ↑ ne?
Vi ne estas dika, ↑ ĉu?
- 降调（语调平稳，末尾下降）一般常用于下述四种情况：
- 陈述句：
如：Li estas ↓laboristo.
Mia plumo estas ↓ longa.
- 特殊疑问句：
如：Kio estas ↓ tio?
Kia estas via ↓ floro?
- 选择疑问句的后半部分：
如：Ĉu la papero estas ruĝa aŭ ↓ blanka?
Ĉu vi estas laboristo aŭ ↓ studento?
ĉ. 反意疑问句的陈述部分：
如：La floro estas ↓ ruĝa, ĉu ne?
Vi ne estas ↓ kuracisto, ĉu?
Gramatiko （语法）
疑问句小结
到目前为止，我们已经学完了世界语中的各种疑问句形式。这些形式按结构可分为两类：一般疑问句和特殊疑问句。但若按句子的意思来分，则可分为一般疑问句、特殊疑问句、选择问句和反意疑问句。
- 一般疑问句的结构是ĉu后加上一个陈述句，如：Ĉu vi havas libron? 回答时，应按其内容分别选择jes或ne，肯定用jes，如：Jes, mi havas libron. 否定用ne，如：Ne, mi ne havas libron.
- 特殊疑问句以特殊疑问词开头，我们已经学过的特殊疑问词有 kio, kiu, kia, kie, 如：Kiu vi estas? 回答是不能用jes或ne。
- 从意义上说，选择问句是在两者（或两者以上）择一的疑问句形式，其回答不能用jes或ne。如：Ĉu vi estas kuracisto aŭ studento? 回答：Mi estas kuracisto.或 Mi estas studento。
- 反意疑问句的结构是由一个陈述句加上一个ĉu ne （或 ĉu），其实有加强语气的作用。如：Vi estas studento, ĉu ne? （明知你是学生，再反问一下，要求你做出答复）回答应按回答内容分别选择jes或ne，肯定用jes, 否定用ne。