La Deka Leciono
第十课
【Tipaj frazoj (句型）】
- Kia estas via aĝo?
Mi estas dek-jara (sepdek-jara, dudek-du-jara).
- Kian aĝon vi havas?
Mi havas la aĝon de dudek kvin jaroj (tridek jaroj, dudek tri jaroj).
- Diru al mi pri la afero (pri la birdo, pri tio).
Teksto (课文)
Kvar Sezonoj
En unu jaro estas kvar sezonoj. Ili estas printempo, somero, aŭtuno kaj vintro.
Kiun sezonon vi plej ŝatas? Printempo aŭ someron? Aŭtunon aŭ vintron? Nun mi diru al vi pri la kvar sezonoj. Post ito vi ŝatos ĉiun sezonon.
En printempo, la kampoj estas verdaj. Sur la montoj kreskas verdaj arboj kaj en la kampoj bele kantas birdoj. Ankaŭ pompas floroj ruĝaj, blankaj kaj bluaj. Kamparanoj estas tre ĝojaj. Ili laboras kaj semas en la kampoj.
Post printempo alvenas somero. Estas tre varme somere, sed la plantaĵoj povas kreski pli bone en tiu sezono.
Aŭtuno estas ora sezono —— rikolta sezono. Aŭtune la kampoj estas orflavaj kaj la plantaĵoj estas maturaj. En tiu sezono la kamparanoj rikoltas.
Multaj homoj ne ŝatas vintron, sed mi ĝin ŝatas. En vintro ankaŭ estas floroj: umefloroj kaj aliaj. La umefloroj estas tre belaj kaj tre bonodoraj. Post la umefloroj pompos ĉiuj aliaj floroj kaj post vintro alvenas la tre bela printempo.
Vortoj (生词)
| aĝo 年龄 | jaro 年 |
| diri 说 | pri 关于 |
| afero 事 | sezono 季节 |
| printempo 春天 | somero 夏天 |
| aŭtuno 秋天 | vintro 冬天 |
| kanti 唱歌 | pompi 盛开 |
| semi 播种 | ĝoja 高兴的 |
| varma 热 | planti 种植 |
| povi 能够 | pli 更 |
| plej 最 | ora 金色的 |
| rikolti 收获 | matura 成熟的 |
| homo 人 | umeo 梅 |
| alia 另外的 | odoro 气味，味道 |
| ĉar 因为 |
【概说】
本课有两点值得注意，一是年龄表达法，而是动词命令式的用法。
一、年龄表达法：
句型中出现了两种询问年龄的表达法：
Kia estas via aĝo?
Kian aĝon vi havas?
这两个句子的意思是一样的，即：你多大岁数了？
问别人的年纪，这两种句子是比较常用的。类似的结构还有：
Kiom da jaroj vi havas?
Kiomjara vi estas?
Kiomjaron vi aĝas?
前两种用法没什么难处，后一种用法则有些新的语法现象。kiomjaro（什么年龄）是复合词，aĝas是不及物动词。很显然，kiomjaro不肯可能使aĝas的宾语。实际上，它在这里作状语。这种结构是由介词结构 je kiomjaro 变化而成。第九可讲了 -n 代替介词作状语的问题，这里用宾格就属于这种情况，即 -n 与表示数量的名词连用，是名词和名词短语变成与副词或介词短语相当的成分，作状语，修饰动词、形容词或副词等。
年龄的回答，其方法也是较多的。比较常见的有我们句型中提到的两种。
另外，还经常见到下面两种：
Ŝi estas kvin jarojn aĝa.
Li nun aĝas sesdek jarojn.
第一种得 aĝa 做形容词用，但表示年龄的意思仍然不变。kvin jarojn 是由je kvin jaroj变化而成，作状语修饰aĝa；如果不用宾格而用介词短语 je kvin jaroj也是一样的。
第二种中的 sesdek jarojn 也是由 je 短语变化而成，作状语修饰动词 aĝas。比较下列两个句子：
- 我现年二十岁。
2 . Mi aĝas dudek jarojn.
二、动词的命令式：
命令式就是命令句，准确地讲，应该叫祈使句。这种句子表示讲话人对别人的请求、命令和希望。它以动词词尾 -u 结尾，句末多用感叹号。如：
Venu ĉi tien! 到这儿来！
Skribu klare! 写清楚！
Ne parolu! 不要讲话！
祈使句多是对第二人称讲的，也就是说，多是面对面的谈话，希望谁干什么，大家都清楚，因此，一般不用主语。有时，为了强调或区别，可以用主语：
Petro, vi venu ĉi tien! 彼得，你过来！
假如一位老师面对全班学生，他要叫某一位学生过来时，就得这样用，这是为了区别。
有时，祈使句的主语不是第二人称，就得加上主语：
Ni skribu! 让我们写！
Ili laboru! 让我们工作！
翻译时，“让”字是加上去的，因为这样译句子要准确和通顺一些。
【句型与课文注释】
- Kia estas via aĝo? Mi estasdek-jara.这种结构里，dek与jara要用连字符连接，是其在形式上成为一个词，即复合词；dek-jara后不能用复数。但如果主语mi换为ni等，则必须用复数。不过，这时加的复数只是考虑到表语在数上与主语一致的问题，与dek表示的“10”无关，因为dek-jara是一个整体，实际上是一个词，表示“十岁”这个概念，而不像dek jaroj的写法，强调不是八年，不是九年，而是十年。
- Diru al mi pri la afero!请告诉我有关那件事的情况！
diri和paroli都有“讲”的意思，但在用法上有些区别。diri后面可以跟宾语，如diri tion，而paroli后则很少跟一个单词做宾语。
Diru al mi 等于“告诉我”，“对我讲”。pri la afero是ion（一些）prila afero的省略。全句可写为 Diru al mi ion pri la afero.
- En unu jaro estas kvar sezonoj:一年有四季。En unu jaro作状语，表示时间。estas表示“有”、“存在”。
- plej ŝatas:最喜欢。plej是副词，作状语。这一句句首的kiun sezonon中的kiun是疑问形容词，表示“哪一”。译文：你最喜欢哪一季？
- 用两个aŭ联结的四个季节用宾格，因为这是两个省略句，前面省略了主语和谓语，只剩下宾语部分。
- plantaĵoj：植物，庄稼。
- Sur la montoj… birdoj：两个并列分句的主语分别是arboj和birdoj。
- Ankaŭ pompas… bluaj：红的、白的、蓝色的花也盛开着。几个形容词都是floroj的定语，因为定语太多，为突出floroj，将定语后置了。
- alvenas：来到，到达。al + veni构成复合词alveni。
- Estas tre varme somere：夏天天气是很热的。
somero后换用副词词尾 -e ，成为somere，其意义等于en somero。这个句子表示气候或天气。这时用的是无主句，即没有主语的句子。表语是varme。没有主语的句子用副词作表语，而不用形容词在无主句中作表语。
- povas kreski pli bone:能够生长得更好。
povi后要求跟动词不定式。因为povi是及物动词，跟在它后面的不定式是它的宾语。pli是副词，修饰副词bone。
- orflava:金黄色的。
- umefloroj:梅花。umeo是梅，表示这种植物，包括树、枝、叶、根、花等。要单讲梅花，最好用复合词umefloro。
- bonodora:香，香味。由词根bon加odora构成。
- 课文最后一句意为：梅花过后万花开，冬天过后艳春来。
- ĉar…:因为这个季节是最美好的。
这一句是整个句子表示原因修饰前一句的ŝatas，表明为什么喜欢。
Gramatiko （语法）
句子成分小结（一）
一个句子的各个组成部分叫句子成分。我们已经学过的句子成分有：主语、谓语、宾语、表语、定语和状语。这几种成分是最基本的句子成分。
一般来讲，能作句子成分的词须是实词。实词包括名词、代词、形容词、动词、副词、数词等词类；虚词是不能作句子成分的，因为它们都没有实在的意义。虚词包括冠词、介词、感叹词和一部分连接词等词类。
这里要首先弄清词类与句子成分的关系。此类是指一个词所隶属的类别。如bona是形容词类，bone是副词类。句子成分则是指单词或词组在句子中的语法功用。如 Mi estas laboristo，代词mi是句中的陈述对象，其句子成分就是主语。
下面我们谈谈各种句子成分可以分别由哪些此类来充当：
一、主语
- 名词：Studentojlernas.
- 代词：Lilernas.
- 动词不定式：Laboriestas interese. （工作是有趣的。）（这种结构我们还没有讲过，以后再详述。）
- 数词：Unu kaj unuestas du.
- 从句（这种情况也未见过，以后再细述。）
二、谓语
- 不及物动词: Lisidas.
- 及物动词：Li manĝas la pomon.
- 连系动词：Li estas laboristo.
三、表语
- 形容词：Li estasinteresa.
- 副词：Estasvarme.
- 名词：Li estasinstruisto.
- 介词短语：Li estasen la ĝardeno.
四、宾语
- 名词：Mi havaspomojn.
- 代词：Mi ŝatasĝin.
- 不定式：Mi ŝataslegi librojn.
- 副词：Mi havasiom da libroj.
- 从句（以后再讲）。
五、定语
- 形容词：Bonainstruisto estas tie.
- 不定式（见第十一课）
- 介词短语：Sur la tablo estas la librode Petro. （桌上是彼得的书。）Floroj estas en la ĝardeno.（花园里有花。）
六、状语
状语在句子中是修饰动词、形容词或副词的句子成分，有时也可以修饰整个句子。
状语有很多类别，如地点、时间、行为方式、原因、目的等。
可以做状语的词类有：
- 副词：Mitre ŝatas la florojn.（程度）
La printempo estas plej bela. （程度）
- 介词词组：Ili kurisen la ĝardeno. （地点）
- 不定式：Mi iris al la urbopor aĉeti librojn.（目的）
- 从句：Mi ŝatas printempon,ĉar ĝi estas tre bela.（原因）
这种情况是以一个句子来说明主句动作的原因，做状语用。实际上相当于一个句子成分。
小知识：什么叫短语、句子？
短语是几个单词组成，并具有一定意义的集合体，如en la ĝardeno为介词短语，legi la librojn为不定式短语，bona libro为名词短语。短语只能充当句子的一个句子成分。如：
Mi ŝatas legi librojn.（不定式短语作宾语）
Mi kuras en la ĝardeno.（介词短语作状语）
句子可以表达一个完整的意思，一般包含有主语和谓语，这是最起码的条件（个别除外）。更多的情况下，还包含其他成分如宾语、状语、定语等。如：
Li kuris.
Li kuris en la granda ĝardeno.