La Dek-dua Leciono
第十二课
【Tipaj frazoj】
- Mi povas (devas, volas) fari tion.
- Kial vi iros al la urbo morgaŭ?
| Ĉar mi | volas aĉeti librojnvolas viziti miajn amikojn volas rigardi filmon |
. |
| 3. Estas tempo por ni | ekiritagmanĝi fari nian laboron |
. |
| 4. Mi havas ion por |
fariaĉeti paroli |
. |
Teksto (课文)
Ĉi Tio Estas Nia Privata Konversacio
Hieraŭ, mi renkontis mian amikon Petro sur la strato proksima al granda kinejo. Ni tre ĝojis kaj kune iris en la kinejon por rigardi filmon.
Kiam la filmo iris, ni ĝin ĝuis, ĉar ĝi estis tre interesa.
Post mallonga tempo, bruo subite venis de la seĝoj malantaŭ ni. Ni turnis nin malantaŭen. Malantaŭ ni sidis juna viro kaj lia amikino. Ili laŭte babilis pri la filmo kaj aliaj aferoj. Mi kaj mia amiko estis koleraj, sed ni silentis kaj daŭrigis nian ĝuadon.
La babilado ankoraŭ daŭris kaj pli laŭtis. Ni estis tre koleraj kaj mia amiko kolere diris al ili, “Estas tempo por rigardi filmon, ne babilu laŭte. Vi devas silenti en la kinejo! Kiam vi laŭte babiladas, ni ne povas aŭdi.”
“Kio? Vi ne povas aŭdi? Sed ĉi tio estas nia privata konversacio!” ankaŭ kolere diris la juna viro.
Vortoj (生词)
| kial 为什么 | filmo 电影，胶片 |
| hieraŭ 昨天 | kino 电影（艺术） |
| renkonti 遇见，碰见 | kinejo 电影院 |
| strato 街，街道 | morgaŭ 明天 |
| kun 与……在一起 | kolera 生气的 |
| rigardi 看 | laŭte 大声地 |
| subite 突然 | silenti 安静 |
| ĝui 享受，欣赏 | daŭri 继续 |
| bruo 噪声 | aŭdi 听见 |
| turni 使……转向 | privata 私人的 |
| viro 男人 | konversacio 会话，谈话 |
| babili 闲聊，聊天 | io （不定代词）一些事，一 些东西 |
| voli 想要 | ĝusta 准确的 |
| do （副词） 那么 | horloĝo 钟 |
| ek- (接头）表示突然的动作或动作的开始 | |
| -ig （接尾）表示“使……” | |
【概说】
这一课出现了动词不定式的两种新用法。
- 构成复合谓语：
动词不定式不能单独作谓语，但可以与 povi, devi 和 voli 等动词一起构成复合谓语。如 Mi povas fari tion（我能作那工作）。Vi devas iri（你必须走）。Ili volas rigardi la filmon（他们想看那部电影）。这些句子中，povas, devas 和 devas等，与自己的不定式一起被看作一个整体，构成谓语。这种情况也可以看作是不定式分别作 povi, devi 和 voli的宾语。
- 动词不定式作定语：
Estas tempo tagmanĝi （市吃午饭的时间了）。这是一个无主句（表示时间的句子多是无主句），tempo 是表语，tagmanĝi 作定语修饰 tempo 。如果我们要表示是“谁”吃饭的时间到了，可以用 por 加上一定的名词或代词放在不定式的前边：
Estas tempo por ni tagmanĝi. （是我们吃午饭的时间了）
句中 por ni （对于我们来说）这个短语是状语，但在逻辑上，它是不定式的主语。这样的主语不是句子的真正主语，在句法上讲，也不是不定式的主语，我们只能从意思上、逻辑上把它理解为不定式的主语，即不定式动作的执行者。在句子分析上，类似 por ni 的结构是状语。
Mi haas ion por fari. （我有一些要做的事）这句话可以活译为“我有些事要做”，但句法上，不定式仍然是定语。这个不定式的逻辑主语就是句子的主语mi，因此，没有必要再加上一个 por 短语来表示动作的执行者。这个句子中的 por 是与不定式连用，这种定语结构的不定式多用 por。
注意：当不定式的逻辑主语与句子主语一致时，不定式可与 por 连用，否则，不宜用 por：
Mi havas ion por fari.
Estas tempo tagmanĝi.
Estas tempo por ni lerni.
第一个句子中不定式的逻辑主语与句子主语一致，用 por，第二、三两句中不定式的逻辑主语与主语不一致，这两个无主句没有出现主语，如果出现，只能是表示时间的代词之类，所以，没用por。第三句中有一个 por，但它是与代词构成短语作状语用，与不定式无关。
【句型与课文注释】
- ĉar…：因为我想买些书。
ĉar 是连词，表示原因。整个句子以原因状语的成分修饰前一句“进城”，表示进城的原因。
- kinejo:电影院。
- ekiri：出发，走，离开。接头词ek-表示动作的开始。
- proksima al…：离……近，靠近……。
这一个形容词短语作定语修饰 strato，意为：靠近电影院的那条街上。
- kune：一起。这个副词是介词kun的派生词。
- iris en la kinejon：走进那家电影院。
这里又是宾格表示动向。但这里表示动向的宾格是与介词连用的。比较：
Mi iris en la kinejo.（我在电影院里走动。）
Mi iris en la kinejon.（我走进电影院。）
不用宾格表示在原地走动，用了宾格表示从外面走进去，两句的意思是不同的。许多介词都可以与宾格连用表示动向。
- kiam la filmo iris：当电影放映时。
iri 不表示走，而表示“进行”，与 la leciono iras 是一样的用法。
- Ni turnis nin malantaŭen:我们回过头去。
malantaŭen 是 malantaŭe 加上 -n 表示动向，即从前到后。
- babili：闲聊，聊天。
- daŭrigi：使……继续，继续。daŭri是不及物动词，加上接尾词-ig成为及物动词，表示“使……继续”。-ig是很有用的接尾词，表示“使……”。以后详述。
- babiladas：喋喋不休。-ad表示动作持续或反复。
Gramatiko （语法）
一、几个特殊的动词
世界语中有三个比较特殊的动词。所谓特殊是因为其本身难以单独构成谓语，在它们之后一定要接不定式才能构成意思完整的谓语。
这三个特殊动词是 devi（应当，必须），voli（想要，打算），povi（能够，可以）。
Petro devis.
这句话不完整，它表示的意思叫人不能理解。倘若加上不定式：
Petro devis lerni. 这就完整了：彼得应当学习。
又如：Petro povis lerni.（彼得能够学习）
Petro volis lerni.（彼得想学习）
以上的谓语形式可看作复合谓语，也可将不定式看作特殊动词的宾语。
使用这三个动词，要注意其中一个即 voli 也可以直接跟名词作宾语，这时它就不特殊了。如：Mi volas la libron.（我想得到那本书。）voli 在句中的意思为“想得到”。
二、复合谓语
复合谓语是比较简单谓语而言。有两种情况属于复合谓语：
- 谓语中有上面讲到的三个特殊动词时，是复合谓语：
Li volis iri al la urbo.
Ni devas fari niajn kontribuojn al la afero.
Petro povas skribi bone.
- 有连系动词的谓语是复合谓语：
Li estas bona.
不定式、分词等与连系动词连用，都可以叫复合谓语。这一点我们在后面还要讲到。