La Dek-kvina Leciono
第十五课
【Tipaj frazoj】
| 1. | Leono Muso |
estas la plej | forta malgranda |
besto en la | mondo. kampo. |
| 2. | Petro estas la plej | juna dika alta |
el ili. |
| 3. | Helena | lernas kuras kantas parolas |
plej | diligente rapide bele flue |
en la lernejo. |
| 4. | Mi | kredas, opinias, pensas |
ke muso savis la leonon. |
Teksto
La Leono kaj la Muso
Ĉu vi kredas, ke muso povas savi leonon?
Leono estas la plej forta besto en la mondo kaj muso estas unu el la plej malfortaj bestoj, sed en nia rakonto, iu malforta muso savis iun leonon.
Iutage la muso kuradis en arbaro. Li volis trovi manĝaĵojn, ĉar li estis tre malsata. Li pensis, ke li devas kuri pli rapide ol ĉiuj aliaj musoj, por la stomako. Li kuris kaj kuris malatente. Subite la leono kaptis lin. La leono tenis la muson kaj ne delasis lin.
“Se vi delasas min, sinjoro Leono,” diris la muso, “mi certe helpos al vi iutage.”
La leono ridis kaj diris, “Mi ne kredas, ke vi povas min helpi. Vi estas la plej malforta el la bestoj. Vi povas batali plej malforte inter ni. Kiel vi povas helpi min?” Sed la leono fine delasis la muson kaj diris al li, “Foriru, malfortaĵo! Sed vi devos esti pli atenta ol vi estis antaŭe.”
“Vi estas tre afabla, dankon!” la muso diris kaj forkuris.
Post du semajnoj, la muso serĉis manĝaĵojn en la kampo. Subite li vidis, ke la leono estas en granda reto kaj multaj fortaj ŝnuroj ligas lin. Li ne povis forkuri.
“Mi helpu al vi!” diris la muso.
Li tramordis unu el la plej fortaj ŝnuroj. Liaj dentoj estis tre akraj. Poste li tramordis alian ŝnuron, kaj poste alian. Baldaŭ la leono estis libera. Li tre ĝojis.
“Vi estas tre afabla, dankon!” diris la leono al la muso kaj rapide forkuris.
Vortoj (生词)
| leono 狮子 | sinjoro 先生 |
| muso 老鼠 | certe 肯定的 |
| kredi 相信 | helpi 帮助 |
| savi 救 | ridi 笑 |
| besto 野兽，兽 | batali 战斗 |
| mondo 世界 | fine 终于，最终 |
| ke （连接词）用以引导从句 | reto 网 |
| rakonto 故事 | ŝnuro 绳索 |
| sata 饱的 | ligi 捆，缚 |
| malsata 饿的 | mordi 咬 |
| pensi 想，思考 | tra （介词）穿过 |
| stomako 肚子，胃 | dento 牙齿 |
| atenta 注意的 | akra 尖利的，锋利的 |
| kapti 抓住 | baldaŭ 不久，很快 |
| teni 拿着，执住不放 | opinii 认为 |
| lasi 丢弃，放弃 | atendi 等候，等待 |
| delasi 放走，松开 | ĵus 刚才 |
| se 如果 | libera 自由的，空闲的 |
【概说】
语法重点：一、宾语从句；二、形容词和副词最高级。
一、宾语从句
以一个句子来充当主句中的宾语，叫宾语从句。宾语从句的引导词是 ke；ke 是连接词，在句子中不作句子成分，只起一个连接的作用。如：
Mi kredas, ke la horloĝo estas ĝusta. 我相信那钟是准的。
la horloĝo estas ĝusta 由连词 ke 引导，在主句中作宾语。“钟是准的”作 kredas 的宾语。
使用时，要注意 ke 从句与主句一般要用逗号分开，宾语从句只能跟在一部分及物动词后面，不及物动词不能有宾语从句。
又如：
Mi pensas, ke vi estis malsana hieraŭ. 我以为你昨天病了。
Mi opinias, ke muso ne povas savi leonon. 我认为老鼠不能就狮子的命。
二、形容词和副词的最高级
最高级的结构是：
- la plej +形容词 + 表示范围的介词短语
- plej +副词 + 表示范围的介词短语
例如：
- Leono estas la plej forta besto en la mondo.狮子是世界上最有力的动物。
- Petro estas la plej juna el ili.彼得是他们中最小的。
- Helena lernas plej diligente en la lernejo.海伦在学校里学习最用功。
- Petro kuras plej rapide el la studentoj.彼得在学生中跑得最快。
使用最高级时，应注意以下几点：
- 表示范围的介词要根据情况选择。如果被比较的人或物是这个范围中的一员，就用 el ；如果被比较的部分是某个环境或地方中的人或物，就用 en 或其他适当的介词。
- 在形容词的最高级前一定要加定冠词 la 。因为在形容词后面省略了特定的人或物，也就是说，在形容词最高级后一般都有名词，这个名词经常是省略的。如 Petro estas la plej juna el ili 实际上是 Petro estas la plej juna lernanto（或: homo）el ili 的省略形式。
- 在副词的最高级之前不用定冠词。
【句型与课文注释】
- 宾语从句中应当使用相应的时态。请参见本课语法项目。
- muso estas unu el la plej malfortaj bestoj:老鼠是最虚弱的动物之一。
1) 这个句子后面省略了表示范围的短语：en la mondo
2) unu el…：……之一
- por la stomako：为了自己的肚子，为了吃饱。
- la leono tenis la muson kaj ne delasis lin：狮子紧紧地抓住老鼠不放他走。
1）这篇故事是采用的拟人化，用 li 代替 ĝi。
2）delasi：放下，放走。de-lasi
- helpi al iu = helpi iun（帮助某人）
- sed vi devos esti pli atenta ol vi estis antaŭe：你（今后）须比以前要小心。
以 ol 引导的比较部分的时态与主句部分的时态不同，最好不要省略 vi estis。
- tramordi：咬穿，咬断。unu是tramordis的宾语，但因unu 不是名词形式，因此不加宾格词尾 -n。
- kaj poste alian = kaj poste li tramordis alian (ŝnuron)。
Gramatiko （语法）
一、从句中的时态
在使用从句时，要特别注意时态。世界语从句中的时态分为两大类：绝对时态和相对时态。
绝对时态
以说话时的时间为准，以动作发生与否来决定用过去式、现在时或将来时，这叫绝对时态。
动作已发生过，用过去时；正在发生用现在是，将要发生则用将来时，这种时态用得最广。除名词性从句外，都用这种时态，包括主句和其他从句（如状语从句、定语从句等）。例：
Mi morgaŭ legos la libron, kiun vi legis hieraŭ. （我明天读你昨天读过的那本书。）
这个句子中的两个部分都用的是绝对时态。一个已发生，一个未发生。已发生用过去时，未发生用将来时。
Kiam mi venis en la ĉambron, li legis la libron. （我走进房间时，他正在读书。）
两个动作都发生在说话之前，所以都用过去时。
相对时态
主句中照上面提到的方法使用时态，而从句则以该句中的动作与主句动作发生先后相比较为准使用时态，这叫相对时态。
也就是说，从句的时态与说话的时间无关，不考虑是否发生在说话时的前后，而只考虑它是发生在主句动作的前后或同时发生。从句动词的动作若发生在主句动词的动作之前，用过去时；之后，用将来时；同时，用一般现在时。
Mi scias, ke li legas. （我知道，他现在正在读。）
Mi scias, ke li legis.（我知道，他已经读过了。）
Mi scias, ke li legos. （我知道，他将要读。）
从句动词所用的时态，不考虑主句用什么时态，而只将两个动作发生先后相比较而决定从句的时态。再如：
Mi sciis, ke li legas. （legi 与scii同时发生）
Mi sciis, ke li legis. （legi发生在前，scii在后）
Mi sciis, ke li legos. （legi 发生在后，scii 在前）
宾语从句必须使用相对时态。
二、词的种类（二）
在第三课的语法项目中我们介绍了名词、动词、副词、形容词、介词、冠词和代词。现在，我们将另外三种词类补充一下。
- 数词
数词分为两类：基数词和序数词。
基数词可以充当主语、定语、表语等。
序数词可以充当定语。序数词常用于表示时间的钟点、日期等。
- 连词
连词分为并列连词和从属连词两种。
并列连词用来连接并列句，如 sed, kaj等。
从属连词用来连接从句，如 kiam, ĉar, kvankam 等。
- 叹词
叹词用来表示惊奇、疑问、气愤等。如：Aĥ（啊）, Ho（嗬）。
这样，世界语的词类一共是十大类。今后我们将进一步学习这些词类的各种具体用法。
同义词
lernanto, studento
两个词都可以表示“学生”，但表示的内容不同。
lernanto表示的意义比 studento光。凡是学习的人都可以称作 lernanto，如大、中、小学，选修班，自学者，夜校的学生或讲习班的学生等。
如：Miestas lernanto en la Esperanto-kurso. （我是世界语讲习班的学生。）
Li estas lernanto en iu elementa lernejo. （他是某所小学的学生。）
studento 一般只能用于“大学生”之义。它的词义比lernanto窄得多。
如：Petroestas studento en la universitato. （彼得是那所大学的学生。）
lernanto可以代替 studento，但 studento 不可代替 lernanto。除了 lernanto 表示“大学生”时可以用 studento 代替时，其他情况最好不要用 studento。