雷蒙·施瓦茨的文学创作
我在写欧根·米哈尔斯基那篇随笔里写到，奥德曾列举世界语文学史第二阶段出现的五位杰出的诗人，其中就有法国作家雷蒙·施瓦茨（Raymond Schwartz）。谈到他的诗歌创作时，奥德说他是“有名的幽默能手，也是杰出的散文作家”（Raymond Schwartz estis fama humuristo. Li estis ankaŭ elstara prozoverkisto）。⑴
（Raymond Schwartz, 1894-1973）
雷蒙·施瓦茨（Raymond Schwartz）1894年出生在法国的小城Metz，父母都是法兰西人。他的故乡属于阿尔萨斯—洛林（Alzaco-Loren）地区，普法战争后，被德国占领，他从小受到的是德语教育，第一次世界大战被征入德军，中尉军衔。第二次世界大战他又被征入军队，不过这次是法国军队的军官了。他很早就学会了世界语，1912年，就在西班牙出版的一份世界语刊物Tutmonda Espero上，发表诗歌作品。1913年，在Metz组织了世界语小组“朋友圈”（Amika Rondo），开始语言的实践活动。1920年进入银行工作，开始是职员，后来当经理，1960年退休。⑵
1920年，他在巴黎组织一些爱好文艺的世界语者，成立了一个kabareto La Verda Kato，姑且译为“绿猫酒会”或“绿猫沙龙”，每个周六晚上在一家咖啡馆集会，唱歌，朗诵，表演独幕剧，搞得有声有色。他的诗歌作品，大多与“绿猫酒会”的活动有关。1926年他把为“绿猫酒会”活动所写的歌词和幽默诗歌编辑成一本诗集，取名就叫《绿猫的遗嘱》（Verdkata testamento），这本诗集1930年还印了第二版。
1931年他的诗集《奇怪的铺子》（La stranga butiko）出版，他的另一本诗集《快乐的讲台》（La ĝoja podio）1949年出版。
奥德说：“施瓦茨是摆弄文字（文字游戏）的能手，直至自己生命的尽头，他不停地弄出那些俏皮话来。他的诗才后来也得以发展；虽然他的诗作从来不是深刻和富于哲理的，然而他拥有巩固的机敏生活观点和洞察力，用自己恰当的遣词造句能力，他经常给普通的幽默之作注入一些对社会的诠释，哪怕是相对肤浅的 。”（Schwartz estis reĝo de la vortludoj (kalamburoj), kaj ĝis la fino de sia vivo li senĉese eliminadis tiajn spritaĵojn. Ankaŭ lia poeta talento evoluis poste; kvankam tute neniam liaj poemoj estas profundaj aŭ filozofiaj, tamen li ja posedas solide sagacan vivrigardon kaj ankaŭ observemon, kaj per sia trafa vortelekto li ofte injekcias en simplan humuraĵon iom da socia komento, eĉ se tio estas relative supraĵa.）⑶
他对法西斯（faŝistoj）给于嘲讽：
Kaj pro frateca disciplin’
Oni ne rajtas esti Ĉin’,
Ĉar asertas la Japan’,
Ke tre baldaŭ mankus pan’,
Se ĉiuj Ĉinoj volus manĝi!
Necesas do ilin fortranĉi…
Amo kaj Pac’! – Entute bela revo…
(el La ĝoja podio, p.33-34)
施瓦茨也创作了许多散文作品。他的短篇小说集《微笑的散文》（Prozo ridetanta）1928年出版，他用敏锐的目光注视着周围的社会，以机敏的嘲讽和幽默的语言，让读者深思。1971年这本集子出了第二版，1987年，德国的Iltis出版社以Vole… Novele（1920-1970）为名出版了他的短篇全集，收入此书和他后来在各种杂志上发表的短篇小说。
1930年，他的第一本长篇小说《安妮和蒙特玛特》（Anni kaj Montmartre）出版了，“一如既往，施瓦茨写他熟悉和喜爱的地方和环境。真实性如何，是另一个问题。但是藉助逼真的对话和辛辣地塑造出的人物的确使巴黎淫荡场所复活在我们眼前……围绕那位天真的德国女人安妮，来到巴黎，落入可恶的“鸡头”手里的故事，编织出蒙特玛特大街的氛围和巴黎底层社会生活。”（Kiel kutime ĉe Schwartz li verkis pri loko kaj medio, kiujn li konas kaj amas; ĉu li verkis realece, tio estas alia demando. Sed la medio de la parizaj diboĉejoj tutcerte viviĝas al ni per la verecaj dialogoj kaj akre konturitaj rolantoj…Ĉirkaŭ la historio de Anni, naiva germanino, kiu venas Parizon kaj falas en la manojn de fiperanto de prostituitinoj, teksiĝas tuta atmosfero de la montmartraj stratoj kaj la vivo de la pariza submondo.）⑷
他的另一部长篇《逝水流年》（Kiel Akvo de l’ rivero）1963年出版，这是一部批判现实主义的力作。小说分为两部分，第一部分写生活在德国人中间的法国青年比尔（Pierre）同他的德国同事友好相处，赢得一位德国少女的爱情。但是，第一次世界大战摧毁了他们的友好世界，比尔靠未婚妻的帮助，才艰难地回到法国。第二部写“又开始了”的第二次世界大战的可悲岁月。这部小说的主题是反对、厌恶战争。小说的情节“其大部分源自一位老人有关他青春美好岁月的乡思之情。正如我们所知，1914年其实分为两个世界，也引进了我们生活的这个现代世界。在那一年，施瓦茨二十岁，那么，他的乡思之情真正有着双倍的因由。可是，我说乡思之情，可不要猜测这部小说是极为多愁善感和甜蜜的渴望。施瓦茨鲜活地描写的战前世界，那些场面似乎就发生在今天：在我们语言少有那样新鲜的文本里，和大家都熟悉的‘酒会’艺术家施瓦茨冷淡的气质妨碍他的乡愁化。反之，甚至在情节实际上允许有某种悲怆表达的地方，他也回避，而熟练地安排自己的表达，让我们读者自己去会意那种激情，而非强加。他笔下的人物——特别是在较长的第一部里——是活在现实里的，对他们，我们完全相信。”（Ĝi fontis grandparte el la nostalgio de maljuniĝanto pri la bela mondo de lia junaĝo. Kiel ni ĉiuj scias, la jaro 1914 efektive dividas du sociojn kaj enkondukas la mondon modernan, en kiu ni mem vivas. En tiu jaro Schwartz iĝis 20-jara, do lia nostalgio vere havas duoblan motivon. Tamen se mi parolas pri nostalgio oni ne supozu, ke temas pri romano terure sentimenta aŭ dolĉece sopira. Tiun antaŭmilitan mondon Schwartz priskribas vigle, kvazaŭ okazaĵoj okazintus nur hodiaŭ: maloftaj estas tiel freŝaj tekstoj en nia lingvo, kaj la konata sekeca temperamento de la kabareta artisto Schwartz malhelpas lian sentimentaliĝon. Male, eĉ tie, kie la intrigo efektive permesus ian patoson, li tion evitas kaj tiel lerte aranĝas siajn esprimojn, ke la vera patoso nur subsentiĝas al ni, la legantoj, tute ne trudite. Liaj rolantoj – precipe en la unua, pli longa parto – estas “vivrealaj”, kaj ni tute kredas je ili.）⑸
施瓦茨是多产的作家，他的书风行一时。1971年Stafeto出版社还出版了他的一本诗歌、散文合集…Kun Siaspeca Spico，收入其中的他每年一篇为Sennacieca Revuo杂志写的讽刺述评，特别值得一看，这本书后来也重版过。
施瓦茨1973年病逝于巴黎。
2015-07-19，大庆
⑴ W. Auld: Enkonduko en la esp-an literaturon de Esp-o, Iltis, 1979, p.41
⑵ vd. J. Pleadin: Ordeno de Verda Plumo, Grafokom, 2006, p. 207-208
⑶ same ⑴, p. 41
⑷ W. Auld: Vereco Distro Stilo, Iltis, 1981, p. 43
⑸ same ⑷, p. 89