激情洋溢的女诗人乌尔巴诺娃
说起世界语诗人乌尔巴诺娃(Eli Urbanova,1922-2012)来,喜欢诗歌的读者,不会感到陌生,早在上个世纪七十年代初,胡国柱编写《世界语诗词格律》(Esperanta Metriko)时,就把她的诗收录为例诗。奥德编辑的那本《世界语诗选》(Esp-a Antologio)1984年第二版共收入163位世界语诗人的作品,其中有22位女诗人,而乌尔巴诺娃的创作,由于情感炽烈,表现大胆,特别令人瞩目。
艾丽·乌尔巴诺娃(Eli Urbanova)1922年出生在捷克的Časlav,属于波西米亚人居住的地区,波西米亚人浪漫的气质,对她的创作有着极大的影响。她在家乡的师范学校毕业后,来到布拉格,在一所音乐学校就读。她很早就显露出诗才,1940年,她只有十八岁,就出版了一本捷克语的诗集。1948年她学会世界语,从1950年起,就在刊物上发表用世界语创作的诗歌了。
她的第一本诗集《只有三色》(Nur tri koloroj)1959年由Stafeto出版社出版,⑴ 大诗人尤利·巴基(Julio Baghy, 1891-1967)给这本处女作写了序言。诗人自己对诗集名字的解释是:
Dum la ceteraj sin koncentris
por miksi farbon kun la farbo,
mi miajn bildojn simple pentris;
ja mi surmetis per la karbo
nigretan, nigran kaj nigregan. (浅黑,黑色,浓黑)
她的诗歌主要题材是歌咏“爱情,性爱和诗艺”(amo, amoro kaj poezio)!她大胆地直抒胸臆,从女性的角度袒露对爱情和性爱的追求:
En sonĝo nur
Ni niajn korpojn tuŝas
Tremante pro volupt’,
En sonĝo nur
Mi en la brakoj kuŝas,
Venkito jen sen lukt’.
… …
她的第二本诗集《暗泉》(El subaj fontoj)1981年由捷克世界语协会出版。
1995年,她的自传体小说《艺妓在跳舞》(Hetajro Dancas)一书,由Fonto出版社出版。这本书一面世,立刻在世界语文坛引起轰动,巴西出版的《源泉》(Fonto)杂志连续发表书评,大家普遍认为:“《艺妓在跳舞》是我们文坛真正的事件。它是一部不太常见的自传体小说。我们杰出的捷克女诗人很坦荡、很勇敢,‘毫不刻板,毫不假正经,毫无禁忌’地创作了这部作品。”(Hetajro Dancas estas vera okazaĵo en nia beletro. Ĝi estas romano aŭtobiografia, ĝenro ne tiel ofta. Verkis ĝin nia elstara poetino ĉeĥa tre malkaŝe kaj kuraĝe, “senkliŝe, senprude kaj sentabue”)⑵ 当然,小说的主人公就是作者自己了。小说基本上是按照年代顺序来写她一生经历的事件,特别是同三个男人的爱情生活。她写的捷克世界语运动中的人和事,写布拉格世界语俱乐部的活动等等,都是可贵的世运史资料。写她自己同她崇敬的诗人巴基的友情和“柏拉图式”的爱情,极为真挚感人,还编入巴基写给她的信件。书中插入她的一些诗歌,展示她在世界语诗歌领域里的创作历程。小说是以她一首诗的名字来取名的,这首诗收入在《只有三色》中。诗人把自己就比喻为“艺妓”(hetajro)。“这个词“hetajro” 是希腊文里用来指妓女的名词,然而不是指普通以出卖肉体为职业的人,而是指有教养和高水平的舞女。”(estas helena nomo pri amoristino, tamen ne ordinara profesiulino pri amoro, sed klera kaj altnivela dancistino)⑶ 二十年前,我为《源泉》杂志写过一篇书评,谢玉明也在小刊《三色堇》(Penseo)上发表过一篇书评,有兴趣的人可以在网上读到。奥德在评论这本小说时说:“这本美妙故事的语言和风格是活泼和(个性很强的人习惯的那样)极有个性的。感谢上帝,她省略了我们熟悉的皮契和所谓‘布拉格流派’的(用词)过分。她赞同:‘显然,我不打算用太多的新词赶跑读者。’”(La lingvaĵo kaj stilo de tiu ĉi bela rakonto estas viglaj kaj (kiel kutime ĉe la fortkarakteraj homoj) sufiĉe proprecaj. Dank’ al dio, ŝi ŝparas al ni la konatajn ekscesojn de Piĉ kaj la t.n. praga skolo. Ŝi konsentas: “Klare ke mi ne intencas la legantojn forpeli per tro multaj neologismoj”.)⑷
她的诗集《诗和泪》(Verso kaj larmo), 1986年出版;1995年Fonto出版社出版了她的诗集《酒,男人和歌》(Vino, viroj kaj kanto), 收入她在《源泉》等杂志上发表过的诗作。Fonto出版社在2001年还出版了她的另一本诗集《我的闺房之歌》(El mia buduaro);2003年诗集《时光真快》(Rapide pasis la temp’)由捷克的KAVA-PECH出版社出版;2007年她的最后一本诗集《宁愿不太怀旧》(Prefere ne tro rigardi retro)出版,是一本她的诗歌选集。爱丽·乌尔巴诺娃是世界语作家协会(Esperantlingva Verkista Asocio, EVA)创始人之一,世界语学士院(Esperanta Akademio)院士(1986-1995),2012年在布拉格病逝,享年九十。
2015-08-28,大庆
⑴ 有的评论文章里说《只有三色》出版于1960年,我手里这本的版权页上,标明出版于1959年。
⑵ 引自Eli Urbanova: Hetajro Dancas, 1995, Fonto一书的封底。
⑶ B. Ragnarsson: Eli Urbanova, Juna Amiko, n-ro 127, feb. 2010
⑷ W. Auld: Hetajro Dancas, Fonto, n-ro 177, sep. 1995